---

Kvikusöfnun undir Svartsengi frá 16. mars nálgast 10 milljón m3

Gas mælist ennþá á svæðinu og sést vel á gervitunglamynd

26.4.2024

Uppfært 26. apríl kl. 12:30

• Hluti hraunbreiðunnar nærri varnargörðum austan Grindavíkur heldur áfram að þykkna hægt og rólega

• Landris í Svartsengi heldur áfram á sama hraða

• Haldi kvikusöfnun áfram á svipuðum hraða eru meiri líkur á því að kraftur eldgossins á Sundhnúksgígaröðinni aukist verulega

• Áfram er hætta á gasmengun á svæðinu. Hægt er að fylgjast með gasdreifingarspá hér og loftgæðum.
  

Eldgosið við Sundhnúk heldur áfram og líkt og síðan 5. apríl er einn gígur, skammt austan við Sundhnúk, virkur. Hraun rennur stutta vegalend til suðurs frá gígnum í opinni hrauná en lengra í lokuðum rásum. Hluti hraunbreiðunnar nærri varnargörðum austan Grindavíkur heldur áfram að þykkna hægt og rólega.

Mynd úr vefmyndavél Veðurstofunnar sem tekin er kl. 4:30 í morgun skömmu fyrir sólarupprás. Myndavélin er staðsett uppi á Þorbirni og horfir til norðausturs í átt að gígnum. 

Landris í Svartsengi heldur áfram á sama hraða og líkön gera ráð fyrir því að það magn kviku sem bæst hefur við kvikuhólfið í Svartsengi frá því að eldgosið hófst 16. mars nálgist nú 10 milljón m³ eins og línuritið hér að neðan sýnir. Í fyrri atburðum hefur kvika hlaupið frá Svartsengi þegar á bilinu 8 til 13 milljónir m3 hafa bæst við í kvikuhólfið frá síðasta kvikuhlaupi.

Línuritið sýnir áætlað magn kviku sem hefur bæst við undir Svartsengi á milli þeirra  eldgosa eða kvikuhlaupa sem hafa orðið frá því í nóvember 2023.  

Haldi kvikusöfnun áfram á svipuðum hraða eru meiri líkur á því að kraftur eldgossins á Sundhnúksgígaröðinni aukist verulega.

• Nýjar gossprungur opnast á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells og/eða núverandi gosop stækkar vegna skyndilegrar aukningu í hraunflæði sem gæti orðið sambærilegt við upphafsfasa síðustu eldgosa á svæðinu. Það gæti gerst með mjög stuttum eða engum fyrirvara.
• Einnig er mögulegt að kvikuflæði úr kvikuhólfinu undir Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina fari að aukast jafnt og þétt þar til að jafnvægi verði á milli innstreymi kviku inn í kvikuhólfið og útstreymis þaðan og uppá yfirborð.

Einnig er mögulegt að það verði kvikuhlaup sem endi með því að nýjar gossprungur opnast annarsstaðar en á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Þessi sviðsmynd er talin ólíklegri en hinar og henni myndi fylgja töluverð skjálftavirkni og aflögun með meiri fyrirvara en undanfarin eldgos

Á miðvikudaginn, 24. apríl, framkvæmdu sérfræðingar Veðurstofunnar mælingar á gasútstreymi frá eldgosinu. Það ver metið 6-9 kg/s af SO₂ en í síðustu mælingu sem gerð var fyrir tveimur vikum, 12. apríl, var gasútstreymið metið 10 –18 kg/s. Það eru ekki vísbendingar um að það sé að draga gasútstreymi út frá eldgosinu. Á meðan að eldgos heldur áfram getur flæði SO₂ verið mjög breytilegt frá degi til dags (eins og í eldgosin við Fagradalsfjall sýndu). Áfram er hætta á gasmengun inn á svæðinu umhverfis gíginn sem og í byggð á Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæðum og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Gosmengun (SO₂) í andrúmslofti sést vel á gervihnattamynd frá í gær 25. apríl apríl kl 14:27.

Veðurspá gerir ráð fyrir norðan 5-10 m/s í dag, föstudag, og gasmengun berst því til suðurs frá gosstöðvunum og gæti orðið vart í Grindavík. Hægt er að fylgjast með gasdreifingarspá hér.

Uppfært 23. apríl kl. 14:50

• Landris í Svartsengi mælist á svipuðum hraða sem bendir til þess að kvikusöfnun haldi áfram.

• Mælingar á hraunflæði í eldgosinu sýna að frá því í byrjun apríl hefur það verið á milli 3 og 4 m³/s.

• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.
• Spá veðurvaktar um gasdreifingu má finna hér
• Uppfært hættumat

Áfram gýs úr einum gíg skammt austan við Sundhnúk, eins og hefur gert frá 5. apríl. Líkt og áður rennur hraun stutta vegalengd í opinni hraunelfur til suðurs frá gígnum en lengra í lokuðum rásum. Sá hluti hraunbreiðunnar sem liggur meðfram varnargörðum austan Grindavíkur hefur þykknað undanfarna daga eins og meðfylgjandi hreyfimyndir sýna. Myndirnar sýna muninn hraunbreiðunni á milli 18. og 23. Apríl. Efri myndirnar eru úr vefmyndavél Almannavarna sem staðsett er á varnargarði austan Grindavíkur og horfir á hrauntunguna sem rann í átt að Suðurstrandarvegi í upphafi eldgossins. Neðri myndirnar eru einnig úr vefmyndavél Almannavarna sem staðsett er uppi á Hagafelli og horfir til suðurs.

Myndir úr vefmyndavél Almannavarna sem staðsett er á varnargarði austan Grindavíkur og horfir á hrauntunguna sem rann í átt að Suðurstrandarvegi í upphafi eldgossins. Gulur kassi er utan um það svæði hraunbreiðunnar sem þykknar mest á tímabilinu.

Myndir úr vefmyndavél Almannavarna sem staðsett er uppi á Hagafelli og horfir til suðurs. Gulur kassi merkir svæði þar sem hraunið nærri varnargörðunum hefur þykknað mest.

Mælingar á hraunflæði í eldgosinu sýna að frá því í byrjun apríl hefur það verið á milli 3 og 4 m³/s. Síðustu mælingar eru síðan 15. apríl og búist er við því að nýjar niðurstöður liggi fyrir í næstu viku sem mun varpa ljósi á það hvort mælanlegar breytingar hafi orðið á hraunflæði frá 15. apríl.

Landris í Svartsengi mælist á svipuðum hraða sem bendir til þess að kvikusöfnun haldi áfram. Líkanreikningar byggðir á GPS og gervitunglagögnum áætla að um 7 til 8 milljón m³ hafi bæst við í kvikuhólfið undir Svartsengi frá því að eldgosið hófst 16. mars. Í fyrri kvikuhlaupum hefur kvika hlaupið frá Svartsengi þegar á bilinu 8 til 13 milljónir m³ hafa bæst við í kvikuhólfið frá síðasta kvikuhlaupi.

Haldi kvikusöfnun áfram á svipuðum hraða aukast líkur á því að kraftur eldgossins á Sundhnúksgígaröðinni aukist verulega.

• Nýjar gossprungur opnast á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells eða/og núverandi gosop stækkar vegna skyndilegrar aukningu í hraunflæði sem gæti orðið sambærilegt við upphafsfasa síðustu eldgosa á svæðinu. Það gæti gerst með mjög stuttum eða engum fyrirvara.

• Einnig er mögulegt að kvikuflæði úr kvikuhólfinu undir Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina fari að aukast jafnt og þétt þar til að jafnvægi verði á milli innstreymi kviku inn í kvikuhólfið og útstreymis þaðan og uppá yfirborð.

Einnig er mögulegt að það verði kvikuhlaup sem endi með því að nýjar gossprungur opnast annarsstaðar en á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Þessi sviðsmynd er talin ólíklegri en hinar og henni myndi fylgja töluverð skjálftavirkni og aflögun með meiri fyrirvara en undanfarin eldgos.

Uppfært hættumat

Á vísindafundi Veðurstofunnar í morgun var hættumat yfirfarið. Líkur á gosopnun á svæði 1 (Svartsengi), 4 (Grindavík) og 7 hafa verið lækkaðar frá því að vera metnar töluverðar í litlar. Á föstudag, vegna áframhaldandi kvikusöfnunar og mikillar óvissu vegna nýrrar stöðu og mögulegra þróunar jarðhræringanna, var ákveðið tímabundið að auka líkur á gosopnun innan þessara svæða. Á vísindafundinum í morgun var það metið að ekki væru skýrar vísbendingar að svo stöddu að auknar líkur væru á gosopnun innan þessara svæða.

Á meðan áfram gýs við Sundhnúk er talið líklegast ef það kemur til aukins kvikuflæðis þá muni kvikan fylgja þeirri opnu rás sem nú fæðir eldgosið og/eða nýjar gossprungur muni opnast þar nærri. Vegna þessa eru líkur á gosopnun án fyrirvara áfram taldar mjög miklar á svæði 3 (Sundhnúksgígaröðinni). Að öllu óbreyttu gildir hættumatið til 30. Apríl. 

Uppfært 19. apríl kl. 14:55

• Landris í Svartsengi heldur áfram á stöðugum hraða
• Frá 5. apríl hefur einungis gosið úr einum gíg og hraunflæði úr honum haldist nokkuð stöðugt síðan þá, rúmlega 3m³/s
• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.
• Spá veðurvaktar um gasdreifingu má finna hér
• Haldi kvikusöfnun undir Svartsengi áfram á svipuðum hraða aukast líkur á öðru kvikuhlaupi á næstu dögum eða vikum, þrátt fyrir að eldgos sé enn í gangi.

Eftir að fjórða eldgosið hófst þann 16. mars hægði landris verulega á sér fyrst um sinn og nánast stöðvaðist. Það gaf til kynna að jafnvægi væri á innstreymi kviku inn í kvikuhólfið undir Svartsengi og uppá yfirborð í Sundhnúksgígaröðinni (mynd 1). 

Í byrjun apríl fór landris að aukast aftur og er nú um það bil jafn stór hluti kvikunnar að flæða upp á yfirborð og er að safnast fyrir í kvikuhólfinu undir Svartsengi með tilheyrandi auknum kvikuþrýstingi (mynd 2).

Sú staða sem er uppi núna er ný, þar sem eldgos með frekar stöðugu hraunrennsli er í gangi á Sundhnúksgígaröðinni á sama tíma og land rís í Svartsengi. Því er meiri óvissa nú en áður um mögulega þróun atburðarins.

(Mynd 1)

(Mynd 2)

Líkanreikningar gera ráð fyrir því að nú hafi rúmlega 6 milljón m³ af kviku bæst við  í kvikuhólfið undir Svartsengi síðan 16. mars. Í fyrri atburðum hefur kvika hlaupið frá Svartsengi þegar á bilinu 8 til 13 milljónir m³ hafa bæst við í kvikuhólfið frá síðasta atburði.

Línuritið sýnir áætlað magn kviku sem hefur bæst við undir  Svartsengi á milli þeirra  eldgosa eða kvikuhlaupa sem hafa orðið frá því í nóvember 2023. 

Meiri óvissa um þróun jarðhræringanna næstu daga eða vikur

Hingað til hefur verið talað um auknar líkur á kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi í kjölfar þess í tengslum við atburðarrásina á Sundhnúksgígaröðinni. Gott er að rifja upp að kvikuhlaup er skyndilegt og mikið flæði af kviku sem streymir út úr kvikuhólfi og getur endað með því að kvika nær að brjótast upp á yfirborð. Eftir kvikuhlaupið 2. mars, sem endaði ekki með eldgosi, varð breyting á virkninni sem hafði frá desember verið nokkuð formföst.

Haldi kvikusöfnun áfram á svipuðum hraða aukast líkur á öðru kvikuhlaupi á næstu dögum eða vikum, þrátt fyrir að eldgos sé enn í gangi. Það að fá kvikuhlaup út úr kvikuhólfinu í Svartsengi samhliða eldgosinu sem nú er í gangi, er sviðsmynd sem ekki hefur verið uppi áður. Meiri óvissa er því um þróun jarðhræringanna næstu daga eða vikur.

Líkleg atburðarrás ef kvikuhlaup á sér stað samhliða núverandi eldgosi:

• Kvika hleypur úr kvikuhólfinu undir Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina, líkt og í síðustu sex skipti.

• Í kjölfar kvikuhlaupsins gætu nýjar gossprungur opnast á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells eða/og núverandi gosop stækkað með skyndilegri aukningu í hraunflæði. Það gæti gerst með mjög stuttum eða engum fyrirvara.

• Ef kvikuhlaup endar með því að nýjar gossprungur opnast annars staðar á kvikuganginum sem myndaðist 10. nóvember má búast við mun lengri fyrirvara, líklegast er áköf smáskjálftavirkni, aflögun og þrýstingsbreytingar í borholum.

• Einnig er mögulegt að ekki verði kvikuhlaup, heldur kvikuflæði úr kvikuhólfinu undir Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina fari að aukast jafnt og þétt þar til að jafnvægi verði á milli innstreymi kviku inn í kvikuhólfið og uppá yfirborð.

• Ef kvikuhlaup endar með því að nýjar gossprungur opnast annarsstaðar en á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells myndi slíkri atburðarás þó mjög líklega fylgja mikil skjálftavirkni og aflögun með talsvert meiri fyrirvara en undanfarin eldgos.

Uppfært hættumat

Í ljósi þeirrar óvissu sem vaxandi þrýstingur í kvikuhólfinu undir Svartsengi veldur, hefur Veðurstofan hækkað hættu vegna gosopnunnar á svæðum 1, 4 og 7 úr „litlum“ í „töluverðar". Heildarhætta (litur) á viðkomandi svæðum breytist þó ekki vegna þessa.

(Smellið á kortið til að stækka)

Uppfært 18. apríl kl. 13:45

• Flatarmál hraunbreiðunnar orðið 6,15 km² og rúmmál 33,2 ± 0,8 milljón m³

• Meðalhraunflæði frá gígnum yfir tímabilið 8. til 15. Apríl var metið 3,2 ± 0,2 m³/s

• Landris í Svartsengi heldur áfram á stöðugum hraða

• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.

• Spá veðurvaktar um gasdreifingu í dag (fimmtudag) er norðvestlæg átt 3-8 m/s og gasmengun frá eldgosinu berst að mestu til suðausturs. Gasdreifingarspá er að finna hér.

Eldgosið við Sundhnúksgígaröðina er stöðugt og  gýs úr einum gíg skammt austan við Sundhnúk. Hraunbreiðan heldur áfram að byggjast upp nærri gígunum en hraun rennur einnig í lokuðum rásum um 1 km í suðaustur og eru virk svæði í hraunbreiðunni til móts við Hagafell. 

Mánudaginn 15. apríl fór myndmælingateymi Náttúrufræðistofnunar (NÍ) og Landmælinga Íslands (LMÍ) í flug yfir gosstöðvarnar. Niðurstöður mælingaflugsins sýna að flatarmál hraunbreiðunnar þann 15. apríl var 6,15 km² og rúmmál 33,2 ± 0,8 milljón m³. Útbreiðsla og þykkt hraunbreiðunnar er sýnd á korti hér að neðan.

Kort sem sýnir útbreiðslu og þykkt þess hrauns myndast hefur í eldgosinu sem nú stendur yfir. Fjólubláar þekjur sýna hraun sem hafa runnið á svæðinu frá desember 2023.

Meðalhraunflæði frá gígnum yfir tímabilið 8. til 15. apríl var metið 3,2 ± 0,2 m³/s. Það er lítil breyting m.v. meðalhraunflæði tímabilið frá 3. til 8. apríl sem var metið 3,6 ± 0,7 m³/s. 

Landris í Svartsengi heldur áfram á stöðugum hraða. Þetta bendir til að u.þ.b. helmingur af kvikunni sem er að koma af dýpi sé að safnast fyrir í kvikuhólfinu en hinn helmingur er að flæða upp á yfirborð i Sundhnúksgígaröðinni.

Færslur á GPS stöðinni SENG í Svartsengi síðan 11. nóvember 2023 í norður, austur og lóðrétt (efst, miðja, neðst). Neðsti ferillinn sýnir landris í millimetrum, og mælingin í gær (17. apríl) er sýnd með grænum punkti. Rauðu lóðréttu línurnar eru tímasetningar á síðustu fjórum eldgosum (18. desember 2023, 14. Janúar, 8. Febrúar og 16. mars 2024) og bláu línurnar þau kvikuhlaup sem hafa orðið í Sundhnúksgígaröðinni án þess að komi til eldgoss (10. Nóvember 2023 og 2. Mars 2024) .

Áfram er hætta á gasmengun frá eldgosinu sem getur valdið mengun í byggð á Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Spá veðurvaktar um gasdreifingu í dag (fimmtudag) er norðvestlæg átt 3-8 m/s og gasmengun frá eldgosinu berst að mestu til suðausturs. Á morgun (föstudag) gengur í suðaustan 8-13 með rigningu en suðlægari annað kvöld. Gasmengun mun fara til norðvesturs og síðar til norðurs. Hægt er að fylgjast með gasdreifingarspá hér.

Uppfært 16. apríl kl. 14:45

• Uppfært hættumat. Heildarhætta fyrir Grindavík (Svæði 4) talin töluverð (appelsínugult).
• Áfram gýs úr einum gíg skammt austan við Sundhnúk.
  
• Landris heldur áfram. Stöðugt síðan í byrjun apríl.
• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.
• Gasdreifingarspá er að finna hér.

Eldgosið við Sundhnúksgígaröðina heldur áfram og hefur nú staðið í einn mánuð eins og fjallað var um í frétt sem var gefin út fyrr í dag. Áfram gýs úr einum gíg skammt austan við Sundhnúk. Hraun rennur áfram til suðurs frá gígnum en nær ekki langt og hraunbreiðan heldur því áfram að byggjast upp nærri gígnum. Virkur hraunjaðar er nærri Hagafelli eins og sést á mynd úr vefmyndavél Veðurstofunnar sem staðsett er á Þorbirni.

 

Mynd frá kl. 5:10 í morgun, 16. apríl, tekin úr vefmyndavél Veðurstofunnar sem staðsett er uppi á Þorbirni og horfir til austurs á gosstöðvarnar. Fyrir miðri mynd er gígurinn og hraunstraumurinn frá honum. Þar fyrir framan er Sundhnúkur og hægra megin á myndinni sést í Hagafell þar sem sést í virka hraunjaðra.

Skjálftavirkni hefur verið með fremur rólegu móti á gossvæðinu frá því gos hófst, eða þar til smáskjálftahrina hófst eftir hádegi 14. apríl við Lágafell. Sú hrina stóð yfir í rúma 4 tíma og hefur verið tengd spennubreytingum í skorpunni vegna landriss í Svartsengi. Áfram er viðvarandi smáskjálftavirkni í vestanverðu Fagradalsfjalli á um 6-8 km dýpi sem hefur fylgt umbrotunum síðastliðna 4 mánuði.

Landris stöðugt síðan í byrjun apríl

Landris heldur áfram og hefur verið stöðugt síðan í byrjun apríl. Líkanreikningar af GPS færslum benda til að flæði kviku inn í kvikuhólfið sé um það bil helmingur af því sem var áður en gos hófst 16. mars síðastliðinn. Þetta bendir til að u.þ.b. helmingur af kvikunni sem er að koma af dýpi sé að safnast fyrir í kvikuhólfinu en hinn helmingur er að flæða upp á yfirborð.

Myndatexti: Í byrjun apríl fór landris að aukast aftur og er nú um það bil jafn stór hluti kvikunnar að flæða upp á yfirborð og er að safnast fyrir í kvikuhólfinu undir Svartsengi með tilheyrandi auknum kvikuþrýstingi.

Áfram er hætta á gasmengun frá eldgosinu sem getur valdið mengun í byggð á Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Veðurspá í dag (þriðjudag) er hæg breytileg átt, gas getur safnast saman nærri gossvæðinu. Í kvöld verður svo suðaustan 10-15 m/s og mun þá gas berast til norðvesturs í átt að Reykjanesbæ. Vestan og norðvestan 3-10 á morgun, gas berst til austurs og suðausturs í átt að Þorlákshöfn. Hægt að fylgjast með gasdreifingarspá hér.

Hættumat uppfært

Hættumat hefur verið uppfært og gildir frá kl: 15:00 í dag þangað til 23. apríl, að öllu óbreyttu. Þær breytingar eru á hættumatinu að hætta vegna hraunflæðis hefur verið lækkuð á öllum svæðum nema svæði 3 (Sundhnúksgígaröðin) og svæði 6. Þessi breyting er gerð vegna þess að það hefur ekki verið virkt hraunflæði á hinum svæðunum síðustu tvær vikur. Miðað við virkni í eldgosinu núna eru metnar minni líkur á því að hraun flæði langt frá gígnum og inn á önnur hættusvæði. Þessi breyting hefur það í för með sér að heildarhætta á svæði 4 (Grindavík) er nú metin töluverð (appelsínugult) en var áður mikil (rautt). Heildarhætta á öðrum svæðum er óbreytt. Áfram er hætta af völdum gasmengunar metin mikil á öllum svæðum nema Sundhnúksgígaröðinni (svæði 3) þar sem hún er metin mjög mikil. Hætta á svæði 4 (Grindavík) og svæði 6 eru áfram metin mikil vegna jarðfalls ofan í sprungu og sprunguhreyfinga. 

(Smellið á kortið til að sjá stærra)

Uppfært 15. apríl kl. 10:50

• Eldgos sem hófst 16. mars helst stöðugt
• Landris heldur áfram á svipuðum hraða síðan í byrjun apríl.
• Hættumat gildir til 16. apríl, að öllu óbreyttu
• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.
• Gasdreifingarspá er að finna hér.

Rétt eftir hádegi í gær hófst smáskjálftahrina við Lágafell, rétt norðvestan við Grindavík. Henni var að mestu lokið um klukkan hálf fjögur í gær. Skjálftarnir voru um 90 talsins og var virknin mest milli kl. 13 og 14 þegar 35 skjálftar mældust. Allir skjálftarnir voru undir 1 að stærð og flestir á um 2-4 km dýpi. Þessi smáskjálftahrina er líklega afleiðing spennubreytinga í jarðskorpunni vegna áframhaldandi landriss í Svartengi eins og fjallað var um í fréttauppfærslu í gær.

Meðfylgjandi er samsett mynd sem sýnir staðsetningu skjálftanna á korti og neðan þess er graf sem sýnir dýpt þeirra. Efst til hægri er sýnd stærð skjálfta frá hádegi í gær þar til í gærkvöldi. Þar fyrir neðan er uppsafnaður fjöldi skjálfta og neðst fjöldi skjálfta á klukkustund. Eins og gröfin sýna mældust nokkrir smáskjálftar á svæðinu síðdegis í gær en eftir miðnætti í dag hefur ekki mælst skjálftavirkni þarna.   

Uppfært 14. apríl, kl. 17:15

• Eldgos sem hófst 16. mars helst stöðugt
• Landris heldur áfram á svipuðum hraða síðan í byrjun apríl.
• Hættumat gildir til 16. apríl, að öllu óbreyttu
• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.
• Gasdreifingarspá er að finna hér.

Allnokkrir smáskjálftar (minni en 1 að stærð) hafa mælst norðvestur af Grindavík síðustu klukkustundirnar. (Sjá yfirlitsmyndir hér að neðan.) Virknin er að megninu til staðsett innan sigdalsins sem myndaðist 10. nóvember og er líklega vegna áhrifa frá landrisinu í Svartsengi sem veldur spennubreytingum á svæðinu.

Skjálftavirknin í dag er sambærileg virkni sem mældist á þessu svæði um miðjan mars síðastliðinn. Skjálftavirknin er því ekki merki um einhverjar breytingar í virkninni í eldgosinu sem haldist hefur nokkuð stöðugt um helgina. Skjálftavirknin norðvestur af Grindavík er heldur ekki merki um að kvika sé á ferðinni undir því svæði.

Þegar þetta er skrifað hefur aðeins dregið úr skjálftavirkninni norðvestur af Grindavík. Ekki er talið líklegt að stórir skjálftar fylgi þessari virkni sem mælist nú.

Ef kvika færi að leita annað en þá leið sem hún hefur farið yfir í Sundhnúksgígaröðinni, t.d. í vestur í átt að Eldvörpum eða suður af Þorbirni, væri undanfari mögulegs eldgoss á því svæði mjög ákafar skjálftahrinur og aflögun sem kæmi skýrt fram á mælitækjum og gervitunglamyndum. Engin merki eru um slíkt á þessum tímapunkti.

Sólarhringsvakt Veðurstofunnar heldur áfram að vakta svæðið og gosstöðvarnar.

Myndin sýnir skjálftavirkni á tímabilinu 9. mars til dagsins í dag, 14. apríl. Svörtu línurnar tákna ytri mörk sigdalanna sem mynduðust í tengslum við kvikuhlaupið mikla 10. nóvember 2023 og eldgosið 14. janúar í ár. Yfirgnæfandi meirihluti skjálftanna í dag hefur verið minni en 1 að stærð. Blálitaðir skjálftar urðu 9.-14. mars á meðan rauðlitaðir skjálftar áttu sér stað í dag, 14. apríl. Staðsetning skjálftanna er í vesturjaðri sigdalsins sem myndaðist 10. nóvember sl..

Á svæðinu norðvestur af Grindavík er einnig fylking af þekktum sprungum með norður-suður stefnu sem hnikuðust þegar kvikugangurinn myndaðist 10. nóvember. Skjálftarnir í dag eru því einnig merki um spennulosun á þessum sprungum vegna landrissins í Svartsengi.

Uppfært 12. apríl kl. 14:15

• Eldgos sem hófst 16. mars helst stöðugt
• Landris heldur áfram á svipuðum hraða síðan í byrjun apríl.
• Hættumat gildir til 16. apríl, að öllu óbreyttu
• Áfram er hætta á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði.
• Gasdreifingarspá er að finna hér.

Eldgosið sem hófst á Sundhnúksgígaröðinni að kvöldi 16. mars er enn í gangi. Áfram er einn gígur virkur eins og hefur verið síðan 5. apríl. Hraun rennur áfram til suðurs frá gígnum en nær ekki langt og hraunbreiðan heldur því áfram að byggjast upp nærri gígnum. Engin greinileg merki eru um framrás hrauns við varnargarða norðan Grindavíkur, Suðurstrandarveg eða Melhólsnámu. 

Landris í Svartsengi heldur áfram á svipuðum hraða, en í byrjun apríl jókst hraði þess miðað við tímabilið frá því að eldgosið hófst 16. mars til mánaðarmóta. Það gefur til kynna að meirihluti kvikunnar sem streymir undir Svartsengi safnist saman þar og valdi auknum þrýstingi og landrisi. Á meðan eldgosinu stendur er þó áfram opin tenging á milli kvikusöfnunarsvæðisins í Svartsengi og Sundhnúksgígaraðarinnar og hluti kvikunnar flæðir þar upp á yfirborð. Mishraðar breytingar á landrisinu geta sést á milli daga en heilt yfir er hraðinn stöðugur síðan í byrjun apríl.

Hættumat er óbreytt og gildir að öllu óbreyttu til kl. 15:00 þann 16. apríl. Sjá nánar hér. 

Áfram er hætta á gasmengun frá eldgosinu sem getur valdið mengun í byggð Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Mynd sem tekin var á miðvikudaginn, 10. apríl, sem sýnir virka gíginn eins og hann sést frá Sundhnúk. (Ljósmynd: Jón Bjarni Friðriksson/Veðurstofa Íslands)

Veðurspáin í dag er norðan 8-13 m/s, en hægari á morgun. Gasmengunin berst þá til suðurs. Breytist í vestlægari átt seint á morgun og þá berst gasmengun til austurs. Hér er hægt að fylgjast með gasdreifingarspá.

Uppfært 9. apríl kl. 15:00

• Þrátt fyrir að dregið hafi úr krafti eldgossins eru ekki merki um að heildar kvikuflæði frá dýpi sé að minnka.

• Meðalhraunflæði frá gígunum á milli 3. og 8. apríl er metið 3,6  ± 0,7 m3/s

• Austan og suðaustanátt á morgun. Gasmengunin berst þá til vesturs og norðvesturs frá gosstöðvunum. Gasdreifingarspá hér.

• Áfram mælast tímabundið há gildi af SO₂ í kringum eldgosið og í byggð á Reykjanesskaga. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með loftgæðum.

Sérfræðingar Náttúrufræðistofnunar og Landmælinga Íslands fóru í mælingaflug yfir gosstöðvarnar í gær, 8. apríl. Út frá þeim gögnum sem safnað var í fluginu var hægt að leggja mat á stærð hraunbreiðunnar og hraunflæði í eldgosinu. Niðurstöðurnar sýna að dregið hefur jafnt og þétt úr krafti eldgossins. 

Meðalhraunflæði frá gígunum á milli 3. og 8. apríl er metið 3,6  ± 0,7 m3/s. Byggt á gögnum sem Verkfræðistofan Efla safnaði þann 3. apríl í drónaflugi var meðalhraunflæðið metið 6,6 ±  0,3  m3/s frá 27. mars til 3. apríl. Flatarmál hraunbreiðunnar er orðið 6,14 km² og rúmmál 31,3 milljón m3. Undanfarið hefur hraun runnið að mestu til suðurs frá gígnum, en tímabundið rann það skammt til norðurs á sunnudagskvöld (7. Apríl) þegar gígbarmur brast eins og fjallað var um í síðustu fréttauppfærslu. Eins og sést á meðfylgjandi korti þá hefur hraunið þykknað mest nærri gígnum og skammt sunnan þeirra þar sem mest virkni er í hraunbreiðunni. Engin greinileg merki eru um framrás hrauns við varnargarða norðan Grindavíkur, Suðurstrandarveg eða Melhólsnámu.  

Kort sem sýnir útbreiðslu og þykkt þess hrauns myndast hefur í eldgosinu sem nú stendur yfir. Fjólubláar þekjur sýna hraun sem hafa runnið á svæðinu frá desember 2023.

(Smelltu á kortið til að sjá stærra)

Hraði landriss aukist undanfarna viku

Landris í Svartsengi heldur áfram og hefur hraði þess aukist undanfarna viku á sama tíma og dregið hefur úr krafti eldgossins. Það gefur til kynna að meirihluti kvikunnar sem streymir undir Svartsengi safnist saman þar og valdi auknum þrýstingi og landrisi. Á meðan eldgosinu stendur er þó áfram opin tenging á milli kvikusöfnunarsvæðisins í Svartsengi og Sundhnúksgígaraðarinnar og hluti kvikunnar flæðir þar upp á yfirborð.

Skjálftavirkni í kvikuganginum við Grindavík hefur haldið áfram að vera mjög lítil, og er helst milli Sýlingarfells og Stóra-Skógfells en einnig aðeins í vestanverðri Grindavík. Við Fagradalsfjall heldur áfram smáskjálftavirkni sem hefur verið viðvarandi undanfarna mánuði, og eru þeir áfram mjög staðbundir á um 6-7 km dýpi.

Gasmælingar sem framkvæmdar voru í gær, 8. apríl, áætla að 10-18 kg/s af brennisteinsdíoxíð (SO₂) flæði úr gígunum. Áfram mælast tímabundið há gildi af SO₂ í kringum eldgosið og í byggð á Reykjanesskaga. Gaslosun frá eldgosinu er líkleg til að valda mengun á Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Samkvæmt veðurspá verður norðan gola í dag og gasmengunin berst til suðurs. Hæg breytileg átt síðdegis og þá eru líkur á mengun nærri gosstöðvunum. Austan og suðaustanátt á morgun og gasmengunin berst þá til vesturs og norðvesturs. Gasdreifingarspá hér.

Hættumat óbreytt.

Hættumat hefur verið uppfært og gildir frá kl: 15:00 í dag þangað til 16. apríl, að öllu óbreyttu. Engar breytingar eru á hættumatinu og áfram er hætta af völdum gasmengunar metin mikil á öllum svæðum nema Sundhnúksgígaröðinni (svæði 3) þar sem hún er metin mjög mikil. Hætta á svæði 4 (Grindavík) og svæði 6 eru áfram metin mikil vegna jarðfalls ofan í sprungu, sprunguhreyfinga, hraunflæðis og gasmengunar. 

(Smelltu á kortið til að sjá stærra)

Þrátt fyrir að dregið hafi úr krafti eldgossins eru ekki merki um að heildar kvikuflæði frá dýpi sé að minnka. Þar er átt við samanlagt magn kviku sem safnast undir Svartsengi auk kvikunnar sem flæðir uppá yfirborð í eldgosinu á Sundhnúksgígaröðinni. Erfitt er að spá fyrir um hvenær þessu eldgosi lýkur, það gæti haldið áfram í lengri tíma með stöðugu flæði eða stöðvast á næstunni. Þar sem kvika safnast áfram undir Svartsengi og þrýstingur þar eykst er líka möguleiki á að kraftur eldgossins aukist aftur, líkt og gerðist í Fagradalsfjalli 2021. Ef eldgosið stöðvast á næstunni er líklegast að kvikusöfnun haldi áfram undir Svartsengi og svipuð atburðarás, eins og sést hefur síðustu mánuði, muni endurtaka sig.

Uppfært 8. apríl kl. 16:10

• Eldgosið heldur áfram. Einn gígur virkur.   

• Land hefur risið í Svartsengi um sirka 2-3 cm frá 2.-7. apríl.

• Lítil gasmengun hefur mælst um helgina en áfram geta mælst tímabundið há gildi brennisteinsdíóxíðs í kringum eldgosið og í byggð á Reykjanesskaga. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með loftgæðum.

• Veðurspá í dag er norðaustlæg átt og gasmengunin berst því til suðvesturs, þ.á.m. yfir Grindavík. Austlæg átt á morgun og þá má búast við gasmengun vestur af gosstöðvunum. Gasdreifingarspá hér.

Eldgosið við Sundhnúksgígaröðina heldur áfram og er nú einn gígur virkur. Hraunrennsli úr gígnum flæddi í suðurátt í gærdag í fremur afmörkuðum straumi, sem varð að tilkomumikilli hrauná. Jafnframt hækkaði yfirborð kviku í gígnum smám saman þar til hann nánast fylltist. Nyrðri gígbarmurinn  brast um kl. 21:30 í gærkvöldi svo kvika fór að streyma í norður átt. Í dag 8. apríl má sjá að hraunflæðið er að megninu til aftur farið að renna til suðurs en sú framrás kviku sem við sáum í gærkvöldi og nótt til norðurs, virðist hafa bunkast þar upp á hæðina. Gígbarmurinn heldur áfram að hlaðast upp.

Hraunrennsli er greinanlegt á óróamælingum 1 til 2 Hz. (græntíðni á grafi) þegar hraunstraumurinn frá gígnum er hvað mestur, eykst óróinn samhliða. Eftir að gígbarmurinn gaf sig þá má sjá að óróinn fellur niður aftur. Sambærileg óróavirkni sást einnig í eldgosum í Geldingadölum þar sem órói jókst þegar að hraunstraumurinn jókst.

Landris hefur aukist nokkuð í Svartsengi, en út frá GPS mælingum og gervitunglamyndum hefur land risið um 2-3 cm frá 2.-7. apríl, sem er þó minna landris en mældist eftir fyrri gos síðustu mánuði. Aukið landris gæti verið merki um að kvikuflæði hafi aukist inn í Svartsengi eða að tregða sé komin í flæði kviku úr eldgosinu.

Lítil gasmengun hefur mælst á gasmælum Umhverfisstofnunar UST og Veðurstofunnar um helgina en áfram geta mælst tímabundið há gildi brennisteinsdíóxíðs í kringum eldgosið og í byggð á Reykjanesskaga. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með loftgæðum á síðu Umhverfisstofnunar.

Veðurspáin í dag er norðaustlæg átt og gasmengunin berst því til suðvesturs, þ.á.m. yfir Grindavík. Austlæg átt á morgun og þá má búast við gasmengun vestur af gosstöðvunum. Nýjustu gasdreifingarspá má finna hér.

Uppfært 4. apríl kl. 15:45

• Eldgosið heldur áfram. Tveir gígar virkir, nyrðri gígurinn stærri.
  
• Á bylgjuvíxlmynd sem sýnir aflögun frá 18. mars til 3. apríl sést að land hefur risið um 3 cm í Svartsengi á því tímabili.
  

• Áfram mælast tímabundið há gildi brennisteinsdíóxíðs í kringum eldgosið og í byggð á Reykjanesskaga. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með loftgæðum.

• Gasmengunin berst til norðvesturs og norðurs í dag og gæti orðið vart við mengun í Vogum, Reykjanesbæ og Suðurnesjabæ. Gasdreifingarspá hér.

Eldgosið við Sundhnúksgígaröðina heldur áfram og enn eru tveir gígar virkir eins og undanfarna daga. Nyrðri gígurinn er stærri og virðist megnið af hraunflæðinu koma frá honum eins og sést á eftirfarandi mynd sem tekin var í gærkvöldi, 3. apríl. Hraun rennur áfram til suðurs frá gígunum ofan á hraunbreiðu sem myndaðist fyrstu daga gossins. Í gærkvöldi voru engin greinileg merki um framrás hrauns við varnargarða norðan Grindavíkur, Suðurstrandarveg eða Melhólsnámu.

Loftmynd úr drónaflugi á vegum Almannavarna í gærkvöldi, 3. apríl. Myndin sýnir gígana tvo og hraunflæðið frá þeim til suðurs.

Á bylgjuvíxlmynd sem sýnir aflögun frá 18. mars til 3. apríl sést að land hefur risið um 3 cm í Svartsengi á því tímabili. Það er töluvert hægara landris en mældist fyrir þau eldgos eða kvikuhlaup sem orðið hafa á síðustu mánuðum. Út frá GPS mælingunum á sama tímabili virðist hraði landrissins hafa verið breytilegur en erfitt getur verið að meta breytingar frá degi til dags út frá þeim. Ef horft er á GPS mælingar yfir allt tímabilið sem bylgjuvíxlmyndin sýnir sést að samræmi er í niðurstöðum beggja mælinga. Landris mælist í Svartsengi á meðan eldgosinu stendur en það hefur ekki sést í þeim atburðum sem hafa orðið á síðustu mánuðum á Sundhnúksgígaröðinni. Það er vísbending um að kerfið sé opið og kvika streymi áfram af miklu dýpi undir Svartsengi og þaðan til yfirborðs í Sundhnúksgígaröðinni.

Bylgjuvíxlmynd sem sýnir aflögun frá 18. mars til 3. apríl. Gulur og appelsínugulur litur sýnir svæði í kringum Svartsengi þar sem landris mælist.

Áfram mælast há gildi brennisteinsdíoxíðs í kringum eldgosið

Gasmælingar sem framkvæmdar voru á þriðjudaginn síðasta, 2. apríl, áætla að um 37 – 41 kg/s af SO₂ flæði úr gígunum. Áfram mælast tímabundið há gildi brennisteinsdíoxíðs í kringum eldgosið og í byggð á Reykjanesskaga. Gaslosun frá eldgosinu er líkleg til að valda mengun á Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Veðurspá í dag (fimmtudag) er suðaustan og sunnan 8-13 m/s á gosstöðvunum og berst gasmengunin þá til norðvesturs og norðurs og gæti orðið vart við mengun í Vogum, Reykjanesbæ og Suðurnesjabæ. Austan 5-10 á morgun (föstudag) og berst mengunin þá til vesturs, m.a. yfir Svartsengi. Norðaustan 5-10 seint á morgun og berst mengunin þá til suðvesturs og mögulega yfir Grindavík um tíma. Gasdreifingarspá hér.

Hættumat sem birt var 2. apríl er óbreytt og enn í gildi til 9. apríl að öllu óbreyttu.

 

Uppfært 2. apríl kl: 12:50

• Eldgosið heldur áfram og eru nú tveir gígar virkir. Landris hefur ekki mælst síðustu daga
  
• Undanfarið hafa kviknað gróðureldar í kringum hraunbreiðuna en það er viðvarandi hætta á meðan þurrt er í veðri.
• Gasmengun berst til suðvesturs og síðar til vesturs og verður hennar líklega vart öðru hvoru í Grindavík og jafn vel í Höfnum. Hægt er að fylgjast með gasmengunarspá og loftgæðum.
• Hraunjaðrar eru víða orðnir háir og getur glóandi hraun fallið úr hraunjaðrinum
• Hættumat óbreytt
  

Eldgosið við Sundhnúksgígaröðina heldur áfram og nú eru tveir gígar virkir. Það slokknaði í þriðja gígnum um páskana, en hann var mun minni en hinir tveir. Gosórói er áfram stöðugur.

Landris í Svartsengi hefur ekki mælst síðustu daga sem bendir einkum til þess að kvikan safnist síður fyrir í kvikuhólfinu undir Svartsengi en flæði frekar beint út um gosopin. Mögulega er komið á jafnvægi í aðstreymi kviku inn undir Svartsengi og upp úr gígunum, en jarðefnafræðimælingar gætu staðfest það á næstunni.

Sérfræðingar Landmælinga Íslands hafa unnið úr gervitunglagögnum frá 27. mars sem sýna að hraunbreiðan var þá 5,99 km² og rúmmál hrauns frá upphafi gossins 25,7 ± 1,9 mill. m3. Meðalflæði hrauns frá gígunum á tímabilinu 20. - 27. mars var metið 7,8 ± 0.7 m3/s en það er mjög sambærilegt við hraunflæðið í fyrsta fasa eldgossins í Geldingadölum 2021. Stefnt er að því að taka loftmyndir af svæðinu á næstu dögum til að fá uppfærðar tölur um hraunflæði frá 27. mars sem myndu varpa skýrara ljósi á virkni gossins. Meðfylgjandi kort sýnir útbreiðslu hraunsins og þykkt þess eins og það var 27. mars.

Kort sem sýnir útbreiðslu og þykkt þess hrauns myndast hefur í eldgosinu sem nú stendur yfir. Fjólubláar þekjur sýna hraun sem hafa runnið á svæðinu frá desember 2023.

Gróðureldar í kringum hraunbreiðuna

Undanfarið hafa kviknað gróðureldar í kringum hraunbreiðuna en það er viðvarandi hætta á meðan þurrt er í veðri.

Hraunjaðrar eru víða orðnir háir og getur glóandi hraun fallið úr hraunjaðrinum og hröð og skyndileg framhlaup orðið þar sem nýjar hrauntungur brjótast fram úr hraunjaðrinum með miklum hraða.

Síðustu daga hafa tímabundið mælst há gildi af brennisteinsvetni í Grindavík. Veðurspáin í dag (þriðjudag) er norðaustan og síðar austan 5-13 m/s á gosstöðvunum. Gasmengun berst því til suðvesturs og síðar til vesturs og verður hennar líklega vart öðru hvoru í Grindavík og jafn vel í Höfnum. Austan og suðaustan 3-10 m/s á morgun (miðvikudag) og gasmengun berst því til vesturs og norðvesturs og gæti mælst víða á vesturhluta Reykjaness, þ.á m. í Reykjanesbæ. Gasdreifingarspá er hér.

Hættumat óbreytt

Hættumat hefur verið uppfært og gildir frá kl: 15:00 í dag þangað til 9. apríl, að öllu óbreyttu. Engar breytingar eru á hættumatinu og áfram er hætta af völdum gasmengunar metin mikil á öllum svæðum nema Sundhnúksgígaröðinni (svæði 3) þar sem hún er metin mjög mikil. Hætta á svæði 4 (Grindavík) og svæði 6 eru áfram metin mikil vegna jarðfalls ofan í sprungu, sprunguhreyfinga, hraunflæðis og gasmengunar. 

Uppfært 27. mars kl. 13:30

• Áfram hætta á gasmengun. Sjá gasdreifingarspá.
• Útlit er fyrir að mengunin berist til vesturs og suðvesturs í dag, m.a. yfir Svartsengi, Hafnir og Grindavík. Huga þarf að loftgæðum.
• Virkni eldgossins stöðug. Hrauná rennur til suðurs frá gígunum þremur.

Virkni í eldgosinu hefur verið nokkuð stöðug síðan á mánudaginn 25.mars. Órói hefur haldist stöðugur síðan þá sem og virknin í gígunum þremur. Hraun rennur áfram í hrauná til suðurs frá gígunum að mestu ofan á hraunbreiðunni sem myndaðist á fyrstu dögum gossins. Meðfylgjandi mynd sýnir útbreiðslu hraunsins eins og hún var kortlögð frá gervitunglamynd síðan 26. mars og svæði þar sem breytingar hafa orðið á milli 20. og 26. mars.

Skástrikaðar þekjur sýna svæði þar sem breytingar hafa orðið á hraunbreiðunni á milli 20. og 26. mars. Sá hluti skástrikaða svæðisins sem er rauðlitaður táknar svæði þar sem hraun hafði ekki runnið yfir áður í þessu eldgosi, þ.á.m. er Melhólsnáma sunnan Hagafells. Ljósfjólubláar þekjur sýna svæði þar sem hraun rann frá eldgosum í febrúar og janúar.

Land heldur áfram að rísa í Svartsengi en mun hægar en það hefur gert fyrir þau eldgos eða kvikuhlaup sem orðið hafa á síðustu mánuðum. Það bendir til þess að enn safnist upp kvika í söfnunarsvæðið undir Svartsengi þótt það sé eldgos í gangi. Lítil sem engin skjálftavirkni hefur mælst á svæðinu.

Áfram hætta á gasmengun

Veðurstofan hefur síðustu daga, í samstarfi við Almannavarnir, bætt við gasmælum á tveimur stöðum til að fylgjast með gasmengun (SO₂). Annar þeirra er staðsettur við Bláa lónið og hinn á hafnarsvæði Grindavíkur. Þetta er viðbót við þá mæla sem Umhverfisstofnun heldur úti. Báðar stöðvarnar eru að streyma gögnum á vefsíðu Umhverfisstofnunar .

Há gildi brennisteinsdíoxíðs (SO₂) mældust í skamma stund í Grindavík í nótt (allt upp í 9000 míkrógrömm/m3) en þau lækkuðu fljótt aftur niður í eðlileg gildi. Há gildi brennisteinsdíoxíðs (SO₂) mældust í Bláa lóninu og í Höfnum í gær. Hæst fóru gildin í 7000 microgröm/m3 í Bláa lóninu og í 2000 microgröm/m3 í Höfnum. Slíkur styrkur er talinn mjög óhollur og líklegt að flestir gætu fundið fyrir einkennum í öndunarfærum. Mikilvægt er að dvelja innandyra, loka gluggum og slökkva á loftræstingu þegar svo há gildi mælast. Huga þarf vel að málum þar sem vinna fer fram utandyra, eins og vinnueftirlitið bendir á, og þá þurfa fyrirtæki og stofnanir á suðvesturhorni landsins að huga vel að þróun loftgæða vegna mögulegrar hættu á gasmengun. Gaslosun frá eldgosinu er líkleg til að valda áfram mengun á Reykjanesskaganum og bendum við fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér þar viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Mynd úr vefmyndavél Veðurstofunnar sem staðsett er á Hópsnesi  suðaustan Grindavíkur. Fyrir miðri mynd er Þorbjörn og gosstöðvarnar þar austan við þaðan sem gosmökkurrin rís og berst undan austanvindi til vesturs.

Veðurspáin í dag (miðvikudag) er austan og norðaustan 5-10 m/s og er útlit fyrir að mengunin berist þá til vesturs og suðvesturs, m.a. yfir Svartsengi, Hafnir og Grindavík. Á morgun, Skírdag er vindáttin heldur ákveðnari norðaustan og berst þá gasmengunin til suðvesturs. Sjá gasdreifingarspá sem reglulega er uppfærð.

Uppfært 25. mars kl. 15:00

• Há gildi af SO₂ (brennisteinsdíoxíð) mældust um helgina. Hægt að fylgjast með gasdreifingarspá hér .
• Þessi styrkur er talinn mjög óhollur. Mikilvægt að huga vel að þróun loftgæða.
• Virðist hafa dregið úr eldgosinu við Sundhnúksgíga
• Hættumat óbreytt. Áfram er aukin hætta vegna gasmengunar

Það virðist hafa dregið úr eldgosinu við Sundhnúksgíga síðasta sólarhringinn. Virkni í gígunum er minni og mögulega slökknað í minnstu gígunum. Einnig hefur gosórói minnkað mjög hægt og rólega undanfarna daga. Megin hraunstraumurinn rennur frá gígunum fyrst í suður og beygir síðan til vesturs. Um helgina hélt hraun áfram að flæða í Melhólsnámuna og hefur nú fyllt hana en heldur áfram að þykkna nær gígunum.

GPS mælingar síðustu daga benda til þess að landris sé í gangi í Svartsengi, en mun hægara en áður. Það bendir til þess að enn safnist upp kvika í söfnunarsvæðið undir Svartsengi þótt það sé eldgos í gangi.

Há gildi brennisteinsdíoxíðs (SO₂) mælst síðustu daga

Það hafa mælst há gildi brennisteinsdíoxíðs (SO₂₎ í Höfnum og Grindavík síðustu daga og í dag. Þessi styrkur er talinn mjög óhollur og líklegt að flestir gætu fundið fyrir einkennum í öndunarfærum. Mikilvægt er að dvelja innandyra, loka gluggum og slökkva á loftræstingu. Þetta á ekki síst við þar sem vinna fer fram utandyra, eins og vinnueftirlitið bendir á, þá þurfa fyrirtæki og stofnanir á suðvesturhorni landsins að huga vel að þróun loftgæða vegna mögulegrar hættu á gasmengun. Bendum fólki á svæðinu að fylgjast með á loftgæði og kynna sér viðbrögð við loftmengun frá eldgosinu.

Veðurspáin um og eftir hádegi í dag (mánudag) er norðaustan 3-8 m/s á gosstöðvunum og gasmengunin berst því til suðvesturs (yfir Grindavík og Svartsengi), auk þess sem gas gæti safnast saman nærri gosstöðvunum því vindur er fremur hægur. Í kvöld, nótt og framan af morgundegi er útlit fyrir austan 8-13 m/s á gosstöðvunum og mengunin berst þá til vesturs, m.a. yfir Hafnir. Á þessu tímabili er einnig mögulegt að vindur verði suðaustlægur um tíma og gæti mengunar þá orðið vart í Njarðvík, Keflavík og Sandgerði. Gasdreifingarspá er að finna hér.

Hættumat óbreytt

Hættumat hefur verið uppfært og gildir frá kl: 15:00 í dag þangað til 2. apríl, að öllu óbreyttu. Engar breytingar eru á hættumatinu og áfram er hætta af völdum gasmengunar metin mikil á öllum svæðum nema Sundhnúksgígaröðinni (Svæði 3) þar sem hún er metin mjög mikil. Hætta á svæði 4 (Grindavík) er áfram metin mikil vegna jarðfalls ofan í sprungu, sprunguhreyfinga, hraunflæðis og gasmengunar.  

(Smellið á kortið til að stækka)

Uppfært 23. mars kl. 12:20

• Aukin hætta vegna gasmengunar á öllum svæðum á hættumatskorti. Gasdreifingarspá hér.

• Áfram nokkuð stöðug virkni í eldgosinu. Hraun flæðir meðfram varnargörðum.
  

• Landris á svæðinu hefur verið væg síðan gos hófst 16. mars.

Áfram er nokkuð stöðug virkni í eldgosinu og hraun flæðir meðfram varnargörðun norðan og austan Grindavíkur. Hraunið sem rennur meðfram varnargörðunum norðan Grindavíkur heldur áfram að fylla upp í Melhólsnámu eins og sést á meðfylgjandi hreyfimynd. Hreyfimyndin sýnir hraunflæði frá kl. 15 í gær til kl. 9 í morgun, 23. mars.

Myndirnar eru úr vefmyndavél Almannavarna sem staðsett er uppi á Hagafelli og Melhólsnáma er lengst til hægri á myndinni og vestan hennar er Grindavíkurvegur.

Í dag er spáð norðaustan 8-15 m/s á gosstöðvunum. Gasmengun berst því til suðvesturs og gæti hennar orðið vart í Grindavík. Í kvöld snýst í austan og suðaustan 5-13 m/s, gasið berst þá til vesturs og norðvesturs í átt að Svartsengi og gæti einnig orðið vart við það í Reykjanesbæ og nálægum byggðarlögum. Það lægir annað kvöld og þá minnka líkur á að gasmengun berist langt frá gosstöðvunum, en ávallt eru líkur á gasmengun nálægt þeim.

Uppfært 22. mars kl. 16:10

• Uppfært hættumat
• Aukin hætta vegna gasmengunar á öllum svæðum. Gasdreifingarspá hér.

• Eldvirkni á gosstöðvunum við Sundhnúk stöðug milli daga

• Landris á svæðinu hefur verið væg síðan gos hófst 16. mars

Eldvirknin á gosstöðvunum við Sundhnúk helst stöðug á milli daga. Lítil sem engin skjálftavirkni er í kvikugagninum eða í nágrenni hans. Aflögun í formi landriss á svæðinu við Svartsengi hefur verið afar væg síðan kvikuhlaupið átti sér stað og gos hófst þann 16. mars.  Það bendir einkum til þess að kvikan safnist síður fyrir í kvikuhólfinu undir Svartsengi en flæði frekar beint út um gosopin. Þó gætu verið vísbendingar um að landris í Svartsengi hafi aukist síðan þá, en ekki er hægt að fullyrða um það að svo stöddu. Mælingar næstu daga munu þó leiða slíkt betur í ljós.

Veðurspáin í dag (föstudag) er norðan- og norðnorðvestanstæðir vindar upp á um 8-15 m/s og norðaustlægari átt undir kvöld með heldur hægari norðaustanátt á morgun. Gasmengunin verður undan þeim áttum því mest til suðurs af gosstöðvunum eða í og við Grindavík. Gasdreifingarspá má finna hér.

Aukin hætta vegna gasmengunar

Hættumat hefur verið uppfært og gildir það frá kl. 15 í dag föstudaginn 22. mars til kl. 15 mánudaginn 25. mars haldist staðan óbreytt. Hætta af völdum gasmengunar er metin meiri á öllum svæðum m.v. síðastliðna daga. Það er vegna veðurspár næstu daga og hærri mældra gilda á flæði brennisteinsdíoxíð (SO₂) frá gígunum og hraunbreiðunni nú en áður. Á svæðum 1 og 5 (norðvestan gosstöðvanna) er hætta vegna hraunflæðis minni en síðastliðna þrjá daga vegna stöðugleika hraunbreiðunnar norðan gosstöðvanna og núverandi hraunflæðis sem leitar einkum til suðurs. Hraunbreiðan er þó enn hættuleg sökum þess hve stutt er síðan hún myndaðist.

(Smellið á kortið til sjá það stærra)

Uppfært 21. mars kl. 13:50

• Meðalhraunflæði frá gígunum 17. - 20. mars um 14.5 m³/s

• Flatarmál hraunsins er orðið 5.58 km² og rúmmál þess um 20.9 milljón rúmmetrar.

• Kvika sem áður safnaðist undir Svartsengi og olli landrisi er nú að mestu leyti að flæða beint til yfirborðs og fæðir eldgosið

• Lítil aflögun mælist á Svartsengissvæðinu og umhverfis kvikuganginn.

• Gasmengun berst til austurs og suðausturs og gæti hennar orðið vart á Suðurlandi. Gasdreifingarspá er hér.
  

Virkni í eldgosinu hefur verið nokkuð stöðug síðasta sólarhringinn. Áfram virðast sömu gosop vera virk og gígar halda áfram að byggjast upp í kringum þau. Hraun flæðir suður af gígunum í virkri hrauná á yfirborði og undir storknuðu yfirborði hraunsins.

Mynd sem tekin er úr loftmyndaflugi sem Náttúrufræðistofnun Íslands tók í gær 20. mars um kl. 9 um morgun. Þessi gagnasöfnun er samstarfsverkefni Jarðvísindastofnunar Háskóla Íslands, Náttúrufræðistofnunar Íslands, Landmælinga Íslands og Veðurstofu Íslands.

Meðalhraunflæði frá gígunum 17. - 20. mars um 14.5 m3/s

Í gærmorgun fóru sérfræðingar Náttúrufræðistofnunar og Landmælinga Íslands í mælingaflug yfir gosstöðvarnar. Út frá gögnum sem safnað var í því flugi er áætlað að meðalhraunflæði frá gígunum á tímabilinu frá 17. til 20. mars hafi verið um 14,5 m3/s. Það er svipað hraunflæði og mældist í eldgosunum við Fagradalsfjall  2021 – 2023. Mun meira hraunflæði var þó frá gígunum fyrsta sólarhring gossins sem hófst að kvöldi 16. mars. Flatarmál hraunsins er orðið 5.58 km2 og rúmmál þess um 20.9 milljón rúmmetrar. Meðfylgjandi kort sýnir útbreiðslu og þykkt hraunsins eins og það var kortlagt í gærmorgun 20. Mars. Þar sést að hraunið er yfir 16 m þykkt þar sem það er þykkast næst gígunum.

Myndatexti: Kort sem sýnir útbreiðslu þess hrauns myndast hefur í eldgosinu sem nú stendur yfir. Fjólubláar þekjur sýna hraun sem hafa runnið á svæðinu frá desember 2023.

Lítil aflögun mælist á Svartsengissvæðinu og umhverfis kvikuganginn. Hreyfingar eru það litlar að ekki sjást martækar breytingar milli daga. Það þarf þvi nokkra daga til viku af mælingum til að meta hvort landris er enn í gangi við Svartsengi. Þó er ljóst strax að kvika sem áður safnaðist undir Svartsengi og olli landrisi er nú að mestu leyti að flæða beint til yfirborðs og fæðir eldgosið. 

Veðurspáin í dag er norðvestan og vestan 8-15 m/s, gasmengun berst til austurs og suðausturs og gæti hennar orðið vart á Suðurlandi, eins í Þorlakshöfn og í Vestmannaeyjum. Norðlægari vindur á morgun (föstudag) og þá berst gasmengun til suðurs og suðausturs og gæti hennar orðið vart í og við Gríndavík. Gasdreifingarspá er hér.

Uppfært 20. mars kl. 13:00

• Virkni eldgossins stöðug og áfram virk gosop
• GPS mælingar frá 18. mars sýna að mögulega dragi úr landrisi.
  
• Uppfært hættumat.
  
• Gasmengun gæti orðið vart í Reykjanesbæ, nálægum byggðarlögum, Grindavík og í Svartsengi. Gasdreifingarspá má finna hér.
  

Virkni eldgossins virðist nokkuð stöðug og áfram eru virk gosop á sömu stöðum og í gær. Hraun rennur frá gígunum í suður ofan á hrauni sem rann á fyrstu dögum gossins. Lítil sem engin hreyfing hefur mælst á hraunjöðrum nærri Suðurstrandarvegi og Svartsengi.  Jarðskjálftavirkni síðan eldgosið hófst á laugardagskvöld hefur verið minniháttar.

Veðurspá er vaxandi suðaustanátt í dag, 13-20 m/s síðdegis. Gasmengun berst til norðvesturs, og gæti hennar orðið vart í Reykjanesbæ, nálægum byggðarlögum og líka í Svartsengi. Lægir í kvöld og þá gæti orðið vart við gasmengunnar nálægt gosstöðvum eins og Svartsengi og Grindavík. Svo snýst í norðlæga átt seint í kvöld og þá berst gasmengun til suðurs til Grindavíkur. Á morgun (fimmtudag) er norðvestan og vestan 8-15 m/s og berst gasmengun til austurs og suðausturs og gæti hennar orðið vart á Suðurlandi eins og í Þorlakshöfn eða í Vestmannaeyjum. Þann 17. mars var útstreymi SO² frá eldgosinu mælt allt að 50 kg/s, en frumniðurstöður nýrri mælinga benda til þess að dregið hafi verulega úr gasútstreyminu síðan þá. Gasdreifingarspá má finna hér.

Á bylgjuvíxlmynd sem birt var í gær, sáust skýr merki um landris í Svartsengi frá 17. til 18. mars. GPS mælingar frá 18. mars sýna að mögulega dragi úr landrisinu. Það gæti verið vegna þess að nú streymir kvika uppá yfirborð í Sundhnúksgígaröðinni og safnast því ekki saman undir Svartsengi. Þróun eldgossins og aflögunarmælingar næstu daga munu leiða það í ljós hvort jafnvægi komist á innstreymi kviku undir Svartsengi og hraunflæði á yfirborði í Sundhnúksgígaröðinni.

Í morgun fóru sérfræðingar Landmælinga Íslands og Náttúrufræðistofnunar í loftmyndaflug yfir gosstöðvarnar. Út frá þeim myndum er hægt að áætla stærð hraunbreiðunnar og meðal hraunflæði  frá eldgosinu. Þær niðurstöður verða birtar um leið og unnið hefur verið úr gögnunum.

Yfirlitsmynd yfir gosstöðvarnar tekin í flugi í morgun. Þar sjást öll virku gosopin og hraunstraumur frá þeim til suðurs. Í bakgrunni til vinstri má sjá Grindavíkurbæ og til hægri sést í Svartsengi (Ljósmynd: Birgir V. Óskarsson - Náttúrufræðistofnun)

Uppfært hættumat

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumat í ljósi nýjustu gagna. Nýtt hættumat tekur gildi í dag, miðvikudaginn 20. mars og gildir til 22. mars að öllu óbreyttu. Svæði 3 (Sundhnúksgígaröðin), þar sem eldgos er enn í gangi, er óbreytt og hættan talin mjög mikil. Hætta á svæði 1 (Svartsengi) er nú metin töluverð en var áður metin mikil. Hætta á svæði 4 (Grindavík) er áfram metin mikil þar sem hætta vegna jarðfalls ofan í sprungu, sprunguhreyfinga og hraunflæðis er talin mikil. Á svæði 3 (Sundhnúksgígaröðinni) er hætta vegna gasmengunar talin mjög mikil en á öllum öðrum svæðum er nú metin töluverð hætta á gasmengun en var áður mikil. Þessi breyting er vegna minna gasútstreymis frá eldgosinu en í upphafi. Hætta vegna gasmengunar og gjósku er einnig metin út frá veður- og dreifingarspá næstu daga sem hefur áhrif á útbreiðslu þeirra. 

(Smellið á kortið til að sjá það stærra)

Uppfært 19. mars kl. 11:50

• Eldgosið heldur áfram og hefur staðið síðan 16. mars kl. 20:23
• Gosórói mælist og hefur verið nokkuð stöðugur undanfarna tvo sólahringa sem er vísbending um að ekki hafi dregið úr krafti gossins.
• Landris heldur áfram í Svartsengi sem bendir til þess að enn streymi kvika af dýpi inn í kvikusöfnunarsvæðið undir Svartsengi ásamt því að fæða eldgosið.
• Hættumatskort sem uppfært var í gær er óbreytt

Eldgosið heldur áfram og hefur nú staðið í rúman tvo og hálfan sólarhring og er orðið lengra en þau þrjú gos sem hafa orðið á svæðinu síðan í desember 2023. Áfram gýs á sömu stöðum og seinnipartinn í gær sem eru sunnarlega á gosprungunni. Gígbarmar halda áfram að byggjast upp og kvikustrókavirkni enn nokkur. Hraunjaðarinn sem var um 300 m frá Suðurstrandarveginum í gær virðist ekki hafa færst áfram síðan í gær. Hraunrennsli frá gígunum er áfram mest til suðurs, en virkir hraunjaðrar renna ofan á því sem rann í upphafi gossins. Engin skjálftavirkni hefur verið í og við kvikuganginn síðan eldgos hófst en gosórói mælist og hefur verið nokkuð stöðugur undanfarna tvo sólahringa sem er vísbending um að ekki hafi dregið úr krafti gossins.

Þegar kvika hljóp frá Svartsengi yfir Sundhnúksgígaröðina að kvöldi 16. mars þá seig land í Svartsengi líkt og þegar fyrri kvikugangar mynduðust. GPS mælingar og gervitunglamyndir eftir það sýna að landris heldur áfram í Svartsengi sem bendir til þess að enn streymi kvika af dýpi inn í kvikusöfnunarsvæðið undir Svartsengi ásamt því að fæða eldgosið. Hafa ber í huga að enn hafa fengist tiltölulega fáir mælipunktar á þeim skamma tíma sem liðið hefur síðan eldgosið hófst og mælingunum fylgir ávallt óvissa. Aflögunarmælingar sem verða aðgengilegar næstu daga munu gera sérfræðingum mögulegt að áætla nánar með líkanreikningum það magn kviku sem streymir inn undir Svartsengi.

Bylgjuvíxlmynd sem sýnir mælt landris (rauð svæði) á milli 17. og 18. mars eftir að eldgosið hófst. Myndin byggir á gögnum úr Iceye gervitungli.

Samkvæmt mælingum sem framkvæmdar voru í gærkvöldi hefur dregið úr gasútstreymi frá eldgosinu miða við það sem var í upphafi. Áfram eru þó líkur á að gasmengunar verði vart og veðurspá bendir til vaxandi suðvestanáttar, verði um 13-20 m/s á gosstöðvunum í dag en dregur úr vindi í kvöld. Gasmengun berst því til norðausturs. Sjá gasdreifingarspá hér.

Hættumatskort sem uppfært var í gær er áfram í gildi til kl. 15:00 á morgun 20. mars að öllu óbreyttu.

Uppfært 18. mars kl. 16:30

• Uppfært hættumat tekur gildi í dag. Gildir til 20. mars, að öllu óbreyttu.
  
• Virkni eldgossins nokkuð stöðug síðan seinnipartinn í gær.
• Hæg hreyfing á hrauntungunni sem stefnir í átt að Suðurstrandarvegi.

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumat í ljósi nýjustu gagna. Nýtt hættumat tekur gildi í dag, mánudaginn 18. mars og gildir til 20. mars, að öllu óbreyttu. Svæði 3 (Sundhnúksgígaröðin), þar sem eldgos er enn í gangi, er óbreytt og hættan talin mjög mikil. Hættan er enn metin mikil á svæði 1 (Svartsengi) vegna gasmengunar og hraunflæðis. Sama á við um svæði 4 (Grindavík) þar sem hætta vegna jarðfalls ofan í sprungur, sprunguhreyfinga, hraunflæðis og gasmengunar er talin mikil. Svæði 5 hefur verið fært niður í töluverða hættu (appelsínugult) og svæði 7 niður í nokkur hætta.

Það sem ræður því að hættan er metin meiri á svæði 1 heldur en svæði 5 er fjarlægð frá virka enda gossprungunnar. Veðurspá og gasdreifingarspá næstu daga hefur áhrif á mat á gasmengun og gjósku í hættumatinu.

(Smellið á kortið til að sjá það stærra)

Uppfært 18. mars, kl. 11:45

• Virkni eldgossins nokkuð stöðug síðan seinnipartinn í gær
• Hæg hreyfing á hrauntungunni sem stefnir í átt að Suðurstrandarvegi.
• Í morgun voru um 330 m frá hraunjaðrinum að veginum. Jaðarinn færst lítið áfram m.v. í gærkvöldi.

Virkni í eldgosinu hefur verið nokkuð stöðug síðan seinnipartinn í gær. Það gýs á tveimur svæðum á gossprungunni í nokkrum gosopum, en svo virðist sem slökknað hafi í nyrstu gosopunum. Virkustu gígarnir eru sunnarlega á gossprungunni sem opnaðist á laugardagskvöld og frá þeim er hraunrennsli til suðurs í átt að Suðurstrandarvegi. Í morgun voru um 330 m frá hraunjaðrinum að veginum og hafði jaðarinn færst lítið áfram m.v. í gærkvöldi. Við athuganir á svæðinu í gærkvöldi virtist ekki vera mikil virkni eða hreyfing í hrauntungunni sem fór yfir Grindavíkurveg á aðfararnótt sunnudags.

Flatarmál hraunsins hefur verið metið 5,85 ferkílómetrar út frá gervitunglamynd sem var tekin kl. 14:56 í gær, 17. mars. Sjá á meðfylgjandi korti. Í þessu mati á flatarmáli er meiri óvissa en mælingum sem byggðar eru á ljósmyndum úr flugi. Ef veðuraðstæður leyfa verður farið í mælingaflug yfir gosstöðvarnar síðar í dag sem gæfi nákvæmari tölur um flatarmál en einnig rúmmál hraunsins.

Útlínur hraunsins teiknaðar eftir tveimur gervitunglamyndum frá Iceye. Fyrri myndin var tekin 17. mars kl: 01:55 (appelsínugulur litur), sem er um fimm og hálfri klukkustund eftir að eldgosið hófst. Seinni myndin var tekin kl: 14:56 17. mars og útlínur hraunsins, eins og það var þá, sýnt með rauðum lit. Fjólubláir litir sýna hraunbreiður frá fyrri gosum. 

Gossprungan eins og hún var um kl. 8:45 í dag. Til hægri á myndinni sést í Stóra-Skógfell en vinstra megin í Sýlingarfell. Virkustu gosopin eru austan við Sýlingarfell, sunnarlega á gossprungunni sem opnaðist á laugardagskvöld. Í fréttauppfærslu í gær var birt mynd frá sama sjónarhorni, en þá sást virkni í nyrstu gosopunum sem ekki sést lengur.

Veðurspá fram eftir degi er suðaustan- og austan 8-13 m/s á gosstöðvunum en síðan hægari sunnan og suðvestanátt. Gasmengun berst þá til norðvesturs og vesturs, en norðurs seinnipartinn. Talsverð óvissa er í styrk gasmengunar. Suðvestan 10-18 á morgun og mun gasmengunin þá fara til norðausturs. Ólíklegt er að gasmengun berist til Höfuðborgarsvæðisins vegna hvassviðris. Hægt er að fylgjast með gasdreifingarspá hér.

Lítil skjálftavirkni er í kvikuganginum á umbrotasvæðinu og reyndar á Reykjanesskaganum öllum. Aðeins örfáir litlir skjálftar. Hættumat verður uppfært seinna í dag.

Uppfært 17. mars, kl. 18:28

• Lítil skjálftavirkni hefur mælst á svæðinu það sem af er degi. 
• Mikil strókavirkni var fram að miðnætti, en virknin dróst hægt saman þegar leið á nóttina. 
• Nokkuð stöðug virkni var með deginum, en virðist hafa dregist örlítið saman núna seinnipartinn.

Hér fyrir neðan er kort sem sýnir áhrifasvæði ef til þess kæmi að hraun næði til sjávar. Sú sviðsmynd og viðbragðsáætlanir henni tengdri hafa verið ræddar á stöðufundum Veðurstofunnar og Almannavarna í gær og í dag.

Hraunjaðarinn í suðri er í innan við 250 m fjarlægð frá Suðurstrandarvegi. Nú síðdegis hefur framrás jaðarsins verið um 12 m/klst., sem er talsvert minni hraði en mældist fyrr í dag. Ef hraðinn helst óbreyttur mun hraun ná Suðurstrandarvegi eftir um 20 klukkustundir. Hraunið þyrfti svo að ferðast um 350 m til viðbótar til að ná alla leið til sjávar.

Ef hraun næði til sjávar gæti það valdið staðbundinni hættu vegna snöggrar kælingar á hrauni. Í fyrstu væri hætta vegna gjósku og gasmyndunar, fyrst og fremst saltsýra (HCI). Í um 500 m radíus frá þeim stað þar sem hraun kæmist í snertingu við sjó, væru aðstæður lífshættulegar. Eftir því sem fjær dregur minnkar hættan og er hverfandi í meira en 3 km fjarlægð.

Ef horft er til þróunar í virkni gossins í dag, er það talið ólíklegt að hraun nái til sjávar. Miðað við hraðan á framrás hraunjaðarsins nú síðdegis (12 m/klst.), tæki það um tvo daga. Á meðan að eldgos heldur áfram er engu að síður mikilvægt að vera undirbúin fyrir þessa sviðsmynd þar sem þær aðstæður sem þá gætu myndast eru lífshættulegar þeim sem eru innan áhrifasvæðisins.

Uppfært 17. mars, kl. 16:25

Lítil skjálftavirkni hefur mælst á svæðinu það sem af er degi. Mikil strókavirkni var fram að miðnætti, en virknin dróst hægt saman þegar leið á nóttina. Nokkuð stöðug virkni var með deginum, en virðist hafa dregist örlítið saman núna seinnipartinn. 

Sunnan við Hagafell hefur hraun runnið við hlið varnargarðs og stöðvaðist þar um tíma og myndaði tjörn. Hrauntunga sem rann til vesturs virðist hafa stoppað í um 200 m fjarlægð frá Njarðvíkuræðinni.

Ljósmyndin hér að neðan er tekin á Húsafelli austan við Grindavík í dag þegar sérfræðingur Veðurstofunnar voru að huga að mælitækjum á staðnum. Á myndinni sést staðsetning hraunjaðarsins kl. 13 í dag, þar sem hann rennur meðfram varnargarðinum. Fjarlægð frá Suðurstrandarvegi til sjávar er um 350 m.

Grannt er fylgst með framrás hraunsins á þessum slóðum vegna þess möguleika að hraun renni yfir Suðurstrandarveg og jafnvel til sjávar.

Framrás hraunsins í átt að Suðurstrandarvegi hefur þó verið hæg í morgun, um 20 m/klst. Framhaldið ræðst af því hvernig kraftur gossins þróast. Samkvæmt upplýsingum frá vettvangi var hraunjaðarinn í um 250 m fjarlægð frá Suðurstrandarvegi kl. 14:40.

Uppfært 17. mars, kl 11:50

Eldgosið sem hófst kl. 20:23 í gærkvöldi heldur áfram en eftir því sem leið á nóttina dró úr virkninni á gossprungunni og nú gýs á þremur stöðum. Einnig dró verulega úr skjálftavirkninni í nótt og nánast engin skjálftavirkni mældist eftir kl. 3 til morguns, en þá dró einnig úr gosóróa. Þessi þróun svipar mjög til fyrri gosa á Sundhnúksgígaröðinni.

Skömmu eftir miðnætti fór hraun yfir Grindavíkurveg og stefndi í átt að heitavatnslögninni frá Svartsengi. Lítil hreyfing hefur verið á þeirri hrauntungu síðan í nótt og er það nú um 200 m frá lögninni. Önnur hrauntunga rennur meðfram varnargörðum austan við Grindavík og í átt að Suðurstrandarvegi. Viðbragðsaðilar á svæðinu fylgjast með framrásarhraða hraunsins þar en það hefur færst hægt og rólega áfram.

Gossprungan eins og hún var um kl. 11 í dag. Til hægri á myndinni sést í Stóra-Skógfell en vinstra megin í Sýlingarfell. Virkasti hluti sprungunnar er austan við Sýlingarfell, en minni gosop norðar.

Veðurspá 

Veðurspá í dag er norðaustan 8-13 m/s og rigning með köflum, en dregur heldur úr vindi er líður á daginn. Gasmengun mun þá einkum berast til suðvesturs frá gosstöðvunum. Suðaustan 8-13 m/s og skúrir á morgun og mun mengun þá helst liggja til norðvesturs. Hiti yfirleitt á bilinu 1 til 5 stig við gosstöðvarnar. Talsverð óvissa er um styrk gasmengunar. Sjá gasdreifingarspá hér .

Uppfært 17. mars, kl. 00:50

Eldgosið hefur nú staðið yfir í rúmar fjórar klukkustundir. Út frá sjónrænu mati í eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar virðist lítið hafa dregið úr krafti gossins. Syðsti og nyrsti hluti sprungunnar virðist aðeins hafa dofnað. Annars gýs nokkuð samfellt á allri sprungunni.

Hraunbreiðan sem nú rennur yfir Grindavíkurveg er umtalsvert breiðari en í febrúar.

Samkvæmt upplýsingum úr eftirlitsfluginu hefur hægst á framrás hrauntungunnar sem rennur í suður. Hraðinn er metinn nú vera í kringum 300 m/klst.

(Ljósmynd: Almannavarnir/Björn Oddsson)

Uppfært 17. mars, kl. 00:15

Mynd úr eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar, en þyrlan er farin í loftið aftur. Hrauntungan sést hér nálgast Grindavíkurveg. Myndin er tekin kl. 00:12

(Ljósmynd: Almannavarnir/Björn Oddsson)

Uppfært 16. mars, kl. 23:40

Veðurstofan hefur uppfært hættumat í ljósi eldgossins og þróun hraunflæðis frá gossprungunni. Hraun rennur áfram í suður og suðaustur. Hraði hrauntungunnar eins og hann var metinn úr eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar er um 1 km á klst.

Haldist kraftur gossins óbreyttur er sú sviðsmynd möguleg að hraun nái til sjávar rétt austan Þórkötlustaðahverfisins í Grindavík.

Kortið hefur verið uppfært. Hættustig hefur verið hækkað á svæði 5 frá fyrri útgáfu.

Uppfært 16. mars, kl. 22:05

Hraun virðist renna hratt í suður í átt að varnargörðum norðan Grindavíkur. Eins rennur hraun í vestur í átt að Grindavíkurvegi, líkt og gerðist í eldgosinu 8. febrúar.

Uppfært 16. mars, kl. 21:55

Búið er að setja af stað gasdreifingarspá sem hægt er að nálgast hér.

Uppfært 16. mars, kl. 21:50

Nýtt kort sem sýnir áætlaða legu gossprungunnar. Heildarlengd gossprungunnar er áætluð vera 2,9 km.

Uppfært 16. mars, kl. 21:40

Myndir úr eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar. Gosmökkurinn berst yfir Svartsengi. Megin hraunstraumurinn virðist renna til suðurs og austurs.

(Ljósmyndir: Almannavarnir/Björn Oddsson)

Uppfært 16. mars, kl. 21:15

Samkvæmt fyrsta mati virðist sem að sama magn af kviku sé að koma upp og mældist í eldgosinu 8. febrúar.

Eftirlitsflug á vegum Landhelgisgæslunnar er að fara í loftið. Nánari upplýsingar og myndir af umfangi gossins munu berast síðar.

Uppfært 16. mars, kl. 20:50

Gosmökkurinn berst til norðvesturs.

Fyrsta staðsetning gossprungunnar er byggð á radargögnum (sjá miðju gossprungunnar sem rauðan punkt á kortinu hér að neðan). Unnið er að nákvæmari staðsetningu.

Uppfært 14. mars kl. 17:00

Athugið:

• Þegar veður versnar dregur úr skilvirkni eftirlitskerfis Veðurstofunnar. Í kvöld og nótt bætir í vind með ofankomu á Reykjanesi og á morgun má búast við allhvassri suðaustanátt með hvössum vindhviðum. Því má gera ráð fyrir að bæði næmni jarðskjálfta- og rauntíma GPS vöktunar Veðurstofunnar skerðist. Einnig mun veðrið hafa áhrif á óróamælingar og sjónrænt eftirlit með vefmyndavélum. Veðrið gengur hratt niður um miðnætti annað kvöld, 15. mars.

Meiri óvissa er nú en áður um mögulega tímasetningu á næsta eldgosi

Samkvæmt nýjustu aflögunarmælingum og gervitunglagögnum heldur kvikusöfnun undir Svartsengi áfram með sambærilegum hraða og fyrir kvikuhlaupið 2. mars. Líkanreikningar byggðir á þeim gögnum staðfesta að kvikusöfnunin undir Svartsengi er á sama stað og dýpi og áður.

Í tengslum við eldgosin 14. janúar og 8. febrúar og kvikuhlaupið 2. mars, hefur það sýnt sig í öllum tilfellum að heildarmagn í kvikuhólfinu undir Svartsengi hafi þurft að ná um 10 milljón rúmmetrum áður en kvika hleypur yfir í Sundhnúksgígaröðina.  Möguleg tímasetning á næsta eldgosi hefur verið byggð á því að reikna út magn kviku sem hleypur úr kvikuhólfinu undir Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina í hvert sinn og síðan hversu marga daga það mun taka að safna aftur upp í sambærilegu magni kviku undir Svartsengi.

Í kvikuhlaupinu 2. mars er áætlað að um 1,3 milljón m³ af kviku hafi farið frá kvikusöfnunarsvæðinu undir Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina, sem er mun minna en í fyrri kvikuhlaupum síðustu mánuði. Síðan þá er áætlað að um 4 milljón m³ af kviku hafi bæst við undir Svartsengi, en ekki hefur komið til kvikuhlaups eða eldgoss.

Það bendir til þess að mögulega hafi átt sér stað einhver breyting á þeim farvegi sem kvikan hefur leitað í yfir í Sundhnúksgígaröðina. Í ljósi þess er því meiri óvissa nú en áður um hversu mikið magn kviku þarf að safnast fyrir undir Svartsengi til að koma af stað nýju kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi.

Meiri óvissa er því nú en áður um tímasetningu á næsta kvikuhlaupi og mögulegu eldgosi. Það skal hins vegar tekið fram að áfram eru mestar líkur á því að kvikan hlaupi yfir í Sundhnúksgígaröðina og þá mögulega eldgosi á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells.

Skjálftavirkni norðvestur af Grindavík ekki merki um að kvika sé þar á ferðinni

Ef kvika færi að leita annað en þá leið sem hún hefur farið yfir í Sundhnúksgígaröðinni, t.d. í vestur í átt að Eldvörpum eða suður af Þorbirni, væri undanfari mögulegs eldgoss á því svæði mjög ákafar skjálftahrinur og aflögun sem kæmi skýrt fram á mælitækjum og gervitunglamyndum. Engin merki eru um slíkt á þessum tímapunkti.

Allnokkrir smáskjálftar (minni en 1.5 að stærð) hafa mælst norðvestur af Grindavík síðustu daga. (Sjá yfirlitsmynd hér að neðan.) Virknin er að megninu til staðsett innan sigdalsins sem myndaðist 10. nóvember og er vegna áhrifa frá landrisinu í Svartsengi sem veldur spennubreytingum innan sigdalsins. Skjálftavirknin er ekki merki um að kvika sé á ferðinni á þessu svæði.

Myndin sýnir skjálftavirkni á tímabilinu 3. mars til dagsins í dag, 14. mars. Svörtu línurnar tákna ytri mörk sigdalanna sem mynduðust í tengslum við kvikuhlaupið mikla 10. nóvember 2023 og eldgosið 14. janúar í ár.

Uppfært 12. mars kl. 14:55

Líkanreikningar sýna að kvikusöfnun undir Svartsengi heldur áfram á sama hraða og áður. Í fyrri atburðum hefur kvika hlaupið þegar heildarmagn kviku sem safnast hefur undir Svartsengi er á bilinu 8 til 13 milljónir rúmmetra. Heildarmagn kviku undir Svartsengi er komið yfir þau mörk. Þrýstingur í kvikuhólfinu heldur því áfram að byggjast upp og auknar líkur eru á nýju kvikuhlaupi yfir í Sundhnúksgígaröðina og jafnvel eldgosi á næstu dögum.

Frá því á föstudag hafa um 140 skjálftar mælst nærri Sundhnúksgígaröðinni og Grindavík. Langflestir skjálftanna eru smáskjálftar undir 1,0 að stærð en stærsti skjálftinn var 2,8 að stærð á föstudagskvöldið á um 5 km dýpi skammt SA við Þorbjörn. Síðustu tvo til þrjá daga hefur verið væg fjölgun í fjölda jarðskjálfta svæðinu m.v. áður, en mögulega hefur þar áhrif að rólegheita veður hefur verið síðustu daga og mælitæki því næmari á smáskjálfta.

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumat í ljósi nýjustu gagna. Hættumatið er óbreytt frá síðustu útgáfu. Nýtt hættumat tekur gildi í dag, þriðjudaginn 12. mars kl. 15 og gildir fram á þriðjudaginn 19. mars, að öllu óbreyttu.

Óvenju takföst röð atburða hingað til

Eins og við sögðum frá í frétt í síðustu viku þá hegðaði kvikuhlaupið 2. mars sér sumpartinn á annan hátt en fyrri kvikuhlaup. Vísindamenn munu halda áfram að afla frekari gagna til að skoða hvort að atburðarrásin 2. mars séu merki þess að virknin í tengslum við kvikusöfnunina undir Svartsengi og sú óvenju takfasta röð atburða með endurteknum kvikuhlaupum og eldgosum í kjölfarið sé að breytast.

Áður hefur atburðarrásinni á Sundhnúksgígaröðinni líkt við atburðarrásina sem varð í Kröflueldum sem hófust 1975. Á 10 ára tímabili urðu þar 20 kvikuhlaup og enduðu 9 þeirra með eldgosi (Sjá skýringarmynd hér fyrir neðan). Í Kröflueldum fóru kvikuhlaupin öll inn í sama kvikugang en voru mismikil að umfangi. Eldgosin urðu hins vegar ekki með því reglulega millibilli sem við höfum séð hingað til á Sundhnúksgígaröðinni og í raun er það mjög óvenjulegt hversu takföst virknin hefur verið hingað til.

Myndin sýnir samspil milli myndun kvikuganga og landhæðar í miðri Kröfluöskjunni. Neðri myndin sýnir landhæð mælipunkts innan Kröfluöskjunnar, en sú efri hvar umbrotasvæði voru í hverri hrinu. Á efri myndinni táknar rauði liturinn eldgos.(Páll Einarsson og Bryndís Brandsdóttir, 2021)

Uppfært 7. mars kl. 15:40

Skjálftavirkni við kvikuganginn hefur farið minnkandi síðan á laugardag 2. mars, einkum síðustu daga þar sem fáir skjálftar hafa mælst. Veður hefur hins vegar deyft eða truflað skjálftamælana, svo líklega eru fleiri skjálftar, en allt smáskjálftar.

Veðrið næstu sólarhringa er líklegt til að hafa áhrif á eftirlitskerfi Veðurstofunnar. Næsta sólarhringinn verður suðaustan strekkingur eða allhvass vindur með rigningu og takmörkuðu skyggni, einkum til fjalla. Í fyrramálið dregur úr úrkomu en á morgun og næstu daga er útlit fyrir stöku skúri og líklegt að skyggni verði lítið meðan þetta ganga yfir. Heldur dregur úr vindi um helgina, suðaustan stinningsgola eða kaldi á sunnudag.

Þensla heldur áfram undir Svartsengi og líkanreikningar byggðir á GPS gögnum frá 3.-6. mars sýna að um 1,2 milljón rúmmetrar af kviku hafa bæst við í kvikuhólfið þessa daga. Þannig að í heildina hafa rúmlega 10 milljón rúmmetrar af kviku safnast í kvikuhólfið. Staðan er því svipuð eins og hún var fyrir kvikuhlaupið 2. mars.

Uppfært hættumat

Veðurstofan hefur uppfært hættumat. Hættustig er óbreytt frá síðast korti. Ein breyting hefur verið gerð á skiptingu svæða. Svæði 2 og 3 hafa verið sameinuð í eitt svæði. Í ljósi þess hvernig virknin hefur þróast er ekki talin lengur ástæða til að meta hættu á þessum svæðum í tvennu lagi. Nýtt hættumat tók gildi kl. 15 í dag, fimmtudaginn 7. mars. Hættumatið gildir til 12. mars að öllu óbreyttu.

(Smellið á kortið til að stækka)

Uppfært 5. mars kl. 11:20

Líkleg atburðarrás næstu daga:

• Kvikumagn undir Svartsengi heldur áfram að aukast sem gæti endað með nýju kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi
• Eldgos gæti hafist með mjög stuttum fyrirvara, jafnvel innan við 30 mínútur
• Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells

Skjálftavirkni yfir kvikuganginum hefur verið með minnsta móti síðan kvikuhlaupinu lauk á laugardag. Heldur meiri virkni er við Fagradalsfjall en þar hafa mælst um 20 skjálftar síðasta sólarhringinn.

Líkanreikningar sýna að um 1,3 milljón rúmmetrar fóru úr kvikuhólfinu undir Svartsengi yfir í kvikuganginn á laugardaginn 2. mars. Kvikugangurinn sem myndaðist í kjölfarið var um 3 km langur og náði frá Stóra-Skógfelli að Hagafelli. Rúmmál kviku sem fór inn í kvikuganginn í þessum atburði var því mun minni heldur en í fyrri atburðum þar sem að um 10 milljón rúmmetrar af kviku hlupu yfir í Sundhnúksgígaröðina. 

Áframhaldandi landris mælist á GPS mælum eftir kvikuinnskotið á laugardaginn. Kvikuflæði undir Svartsengi heldur því áfram og líkanreikningar sýna að um hálf milljón rúmmetra af kviku safnast á sólarhring. Í heildina hafa um 9,5 milljón rúmmetrar af kviku safnast fyrir í kvikuhólfinu undir Svartsengi síðan í eldgosinu 8. febrúar.

Þrýstingur í kvikuhólfinu heldur því áfram að byggjast upp og auknar líkur eru á nýju kvikuhlaupi yfir í Sundhnúksgígaröðina og jafnvel eldgosi á næstu dögum.

Línuritið sýnir samanburð á magni af kviku sem safnast hefur undir Svartsengi áður en kvika hleypur yfir í Sundhnúksgígaröðina. Staða kvikusöfnunar 4. mars er merkt með rauðu. Þar sést einnig hvaða áhrif kvikuhlaupið laugardaginn 2. mars hafði á söfnunarferlið. Þá fór um 1.3 milljónir rúmmetra af kviku yfir í Sundhnjúksgígaröðina án þess að eldgos var. Magnið er fengið með líkanreikningum byggt á GPS gögnum og er háð óvissu

Veður getur haft áhrif á eftirlitskerfi

Veðurstofan hefur uppfært hættumat og er það óbreytt frá fyrra hættumati. Nýtt hættumat gildir til fimmtudags 7. mars, að öllu óbreyttu.

Veðrið næstu sólarhringa er líklegt til að hafa áhrif á eftirlitskerfi Veðurstofunnar. Spáin fyrir vikuna er suðaustan og austanátt, um 10-15 m/s. Rigningarskil flesta daga og lægir og hvessir á víxl samfara þeim.  

Aðstæður á hættusvæðum geta breyst mjög hratt og án fyrirvara. Þau sem eiga erindi inn á hættusvæðin þurfa að vera meðvituð um slíkt. Í því hættumati sem Veðurstofan gefur út er ekki gert ráð fyrir veðurskilyrðum eða öðrum þáttum sem geta haft áhrif á þá áhættu sem felst í að vera innan hættusvæða.

Uppfært 4. mars kl. 13:30

Líkleg atburðarrás næstu daga:

• Kvikumagn undir Svartsengi heldur áfram að aukast sem gæti endað með nýju kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi
• Eldgos gæti hafist með mjög stuttum fyrirvara, jafnvel innan við 30 mínútur
• Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells

Líkanreikningar sýna að það magn kviku sem hljóp á laugardaginn úr Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðinni var um 1.3 milljónir rúmmetra.

Áður var búið að reikna út að um hálf milljón rúmmetra af kviku safnist fyrir undir Svartsengi á sólarhring. Að öllu óbreyttu verður heildarmagn kviku undir Svartsengi orðið um 9 milljónir rúmmetra í lok dags á morgun, þriðjudag.

Í fyrri atburðum hefur kvika hlaupið þegar heildarmagn kviku sem safnast hefur undir Svartsengi er á bilinu 8 til 13 milljónir rúmmetra. Því eru auknar líkur á nýju kvikuhlaupi og eldgosi þegar því magni hefur verið náð.

Það má hins vegar benda á að eftir endurtekin gos í Fagradalsfjalli þá voru dæmi um að kvika læddist upp á yfirborðið án mikillar skjálftavirkni. Reikna þarf með að það gæti orðið þróunin með virknina á Sundhnúksgígaröðinni.

Uppfært 3. mars kl. 11:55

Líkleg atburðarrás næstu daga:

• Kvikumagn undir Svartsengi heldur áfram að aukast sem gæti endað með nýju kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi
• Eldgos gæti hafist með mjög stuttum fyrirvara, jafnvel innan við 30 mínútur
• Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumat vegna jarðhræringanna á Reykjanesskaga. Í ljósi þróunar á virkninni frá því í gær hefur hættustig verið lækkað á tveimur svæðum – svæði 2 og 3. Hættustig er óbreytt á öðrum svæðum og er hættumatið nú það sama og var í gildi fyrir atburðarás gærdagsins.

Hættumatið gildi frá því kl.13:00 í dag, 3. mars, til þriðjudagsins 5. mars kl. 15:00, að öllu óbreyttu.

Uppfært 3. mars kl. 10:20

Skjálftavirkni við Sýlingarfell vegna kvikuhlaups sem hófst um kl.16 í gær hjaðnaði jafnt og þétt eftir kl.18 og var að mestu lokið eftir kl 20.

Gögn benda til þess að kvikuhlaupið í gær hafi stöðvast við Hagafell. Líkur á því að kvika komi upp í tengslum við þetta kvikuhlaup hafa minnkað, en áfram verður náið fylgst með svæðinu hvað þann möguleika varðar.

Líkanreikningar sýna að magn kviku sem hljóp frá Svartsengi í gær hafi verið óverulegt miðað við fyrri kvikuhlaup sem enduðu með eldgosi. Því er hægt að líta svo á að kvikusöfnun haldi áfram undir Svartsengi líkt og áður.

Reikna þarf með að annað kvikuhlaup geti átt sér stað næstu daga og áfram eru auknar líkur á eldgosi líkt og fyrir atburðarrás gærdagsins. Hversu langt er í næsta kvikuhlaup veltur á því hversu hratt þrýstingur vegna kvikusöfnunar undir Svartsengi byggst upp til að setja það af stað. Merki um nýtt kvikuhlaup væru líkt og áður áköf smáskjálftahrina á svæðinu.

Í ljósi þessa vinnur Veðurstofan að nýju hættumati sem verður uppfært á næstu klukkustundum.

Líkleg atburðarrás næstu daga:

• Kvikumagn undir Svartsengi heldur áfram að aukast sem gæti endað með nýju kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi
• Eldgos gæti hafist með mjög stuttum fyrirvara, jafnvel innan við 30 mínútur
• Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells

Línuritið sýnir samanburð á magni af kviku sem safnast hefur undir Svartsengi áður en kvika hleypur yfir í Sundhnúksgígaröðina. Staða kvikusöfnunar 2. mars eftir kvikuhlaupið er merkt með rauðu. Magnið er fengið með líkanreikningum byggt á GPS gögnum og er háð óvissu

Uppfært 2. mars kl. 18:45

Á þessum tímapunkti hefur smáskjálftavirknin sem hófst rétt fyrir klukkan fjögur í dag hætt. Líkur eru því á að kvikuhlaupið hafi stöðvast í bili.

Áfram mælist aflögun á svæðinu. Því er of snemmt að fullyrða að kvikuhlaupinu sé lokið og að ekki komi til eldgoss að þessu sinni. Þegar um kvikuhlaup er að ræða mælist aflögun í nokkrar klukkustundir eftir að skjálftavirknin hættir.

Veðurstofan heldur því áfram að vakta svæðið til að fylgjast með hvort að virknin taki sig upp aftur næstu klukkustundirnar eða hvort kvikuhlaupinu sé lokið. Sá möguleiki er fyrir hendi að kvika læðist upp til yfirborðs líkt og dæmi eru um í eldgosum við Fagradalsfjall.

Uppfært 2. mars kl. 16:30

Fréttin uppfærð kl 17:30

• Dregið hefur úr skjálftavirkninni. Óvissa er um hvert framhald virkninnar verður.Skjálftahrinan hófst klukkan 15:55 á suður enda gossprungunnar þar sem gaus 18. desember 2023.
• Skjálftavirknin færðist suðaustur eftir kvikuganginum og stöðvaðist við Hagafell.
• Aflögunin sem nú mælist er mun minni en hefur áður mælst í aðdraganda eldgosa. Það gæti bent til þess að minni kvika sé á ferðinni nú en í fyrri eldgosum.
• Dýpi skjálftavirkninnar bendir ekki til þess að kvika sé að brjóta sér leið til yfirborðs eins og staðan er núna. Það eru því minni líkur á að kvikuinnskotið leiði til eldgoss en það er þó alls ekki útilokað.
• Ein þeirra sviðsmynda sem nefnd hefur verið er að kvikuhlaup verði án þess að til eldgoss komi.

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumat sem gildir í sólarhring að öllu óbreyttu.

Uppfært 29. febrúar kl. 10:50 

• Eldgos gæti hafist með mjög stuttum fyrirvara, jafnvel innan við 30 mínútur
• Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells
• Kvikumagn undir Svartsengi heldur áfram að aukast og hraði landriss helst nokkuð jafn
• Í hættumati er ekki gert ráð fyrir veðurskilyrðum eða öðrum þáttum sem geta haft áhrif á áhættuna sem felst í því að vera innan hættusvæða
• Mögulegt er að kvikuhlaup verði án þess að til eldgoss komi

Líkanreikningar sýna að í dag hafa um 8,5-9 milljónir rúmmetra af kviku safnast fyrir undir Svartsengi. Hraðinn á landrisinu hefur haldist nokkurn veginn sá sami síðust daga. Að öllu jöfnu hefur dregið úr hraða landriss þegar nálgast hefur eldgos.

Samkvæmt líkanreikningum safnast um hálf milljón rúmmetrar af kviku undir Svartsengi á sólarhring. Ef horft er til aðdraganda fyrri eldgosa á Sundhnúksgígaröðinni aukast líkur á eldgosi þegar magnið hefur náð 8 – 13 milljón rúmmetrum. Ef kvikusöfnun heldur áfram með sama hraða nást efri mörk í næstu viku.

Áfram eru auknar líkur á eldgosi næstu daga. Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells og gæti það hafist með mjög stuttum fyrirvara.

Línuritið sýnir samanburð á magni af kviku sem safnast hefur undir Svartsengi áður en kvika hleypur yfir í Sundhnúksgígaröðina. Staða kvikusöfnunar 28. febrúar er merkt með rauðu. Magnið er fengið með líkanreikningum byggt á GPS gögnum og er háð óvissu. Mismiklar breytingar geta einnig sést á milli daga. Fjólubláa línan sýnir magn kviku sem safnaðist áður en kvikugangurinn mikli sem liggur undir Grindavík myndaðist 10. nóvember.

Nýtt hættumat Veðurstofu Íslands sem gefið var út í dag helst óbreytt frá því síðast. Hættumatið gildir fram á þriðjudaginn 5. mars að öllu óbreyttu. Líklegar sviðsmyndir haldast einnig óbreyttar frá því sem var birt fyrr í vikunni. (Sjá í færslunni frá 26. febrúar hér að neðan).

Það skal tekið fram að þó svo að Veðurstofan hafi á þessu stigi ekki aukið hættustig á umbrotasvæðunum þá geta aðstæður þar breyst mjög hratt og án fyrirvara. Þau sem eiga erindi inn á hættusvæðin þurfa að vera meðvituð um slíkt. Í því hættumati sem Veðurstofan gefur út er ekki gert ráð fyrir veðurskilyrðum eða öðrum þáttum sem geta haft áhrif á þá áhættu sem felst í að vera innan hættusvæða.

Uppfært 26. febrúar kl. 16:10

• Kvikumagn undir Svartsengi nálgast sömu mörk og í aðdraganda fyrri gosa
• Eldgos gæti hafist með mjög stuttum fyrirvara, jafnvel innan við 30 mínútur
• Aukið hættustig í uppfærðu hættumati vegna yfirvofandi eldgoss.
• Líklegast er að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells
• Í hættumati er ekki gert ráð fyrir veðurskilyrðum eða öðrum þáttum sem geta haft áhrif á áhættuna sem felst í því að vera innan hættusvæða
• Mögulegt að kvikuhlaup fari af stað án þess að til eldgoss komi

Líkanreikningar sýna að um 7.6 milljónir rúmmetra af kviku hafa nú safnast fyrir undir Svartsengi. Ef horft er til aðdraganda fyrri eldgosa á Sundhnúksgígaröðinni aukast líkur á eldgosi þegar magnið hefur náð 8 – 13 milljón rúmmetrum. Ef kvikusöfnun heldur áfram með sama hætti nást neðri mörk á morgun.

Skjálftavirkni hefur aukist örlítið um helgina og hefur mesta virknin verið rétt austan við Sýlingarfell. Staðsetning skjálftavirkninnar er á þeim slóðum þar sem talið er að austur endi kvikuinnskotsins undir Svartsengi liggi. Þetta er sambærilegt þeirri skjálftavirkni sem sést hefur dagana fyrir eldgos.

Myndin sýnir yfirfarna skjálfta frá föstudeginum 23. febrúar til dagsins í dag. Rauð lína sýnir gossprungu frá 8. febrúar og dökkrauðar línur sýnar gossprungur frá Janúar 2024 og Desember 2023.

Uppfært hættumat

Í ljósi þessa hefur Veðurstofan uppfært hættumat fyrir umbrotasvæðin. Auknar líkur á eldgosi og þar með eldgosavá því tengdu hefur áhrif á hættumatið. Hættustig hefur verið aukið á nokkrum svæðum. Svæði 3 – Sundhnjúkagígaröð hefur verið fært upp í mikil hætta (rautt) vegna gosopnunar án fyrirvara. Svæði 1 - Svartsengi hefur hækkað í töluvert (appelsínugult) vegna mögulegs hraunflæðis. Svæði 4 - Grindavík er áfram appelsínugult en hins vegar er aukin hætta innan þess svæðis vegna mögulegs hraunflæðis.

Hættumatið gildir til 29. febrúar að öllu óbreyttu. (Smellið á kortið til að stækka)

Engar verulegar landbreytingar sjást innan Grindavíkur á GPS eða gervihnattagögnum.  En líklegt er að nýjar sprungur komi í ljós á yfirborði þegar snjór bráðnar eða þegar jarðvegur hreyfist vegna úrkomu og fellur ofan í sprungur sem þegar hafa myndast.

Líklegar sviðsmyndir 

Það er áfram mat vísindamanna að ef til eldgoss kemur, er líklegast að kvikan leiti frá Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina og að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Merki um að kvika sé að brjóta sér leið upp  til yfirborðs, koma  fram í skyndilegri, staðbundinni og ákafri smáskjálftavirkni. Ef horft er til fyrri eldgosa á svæðinu gæti eldgos hafist með litlum fyrirvara, innan við 30 mínútur, allt eftir því hvar á Sundhnúksgígaröðinni kvika kemur upp.

Á íbúafundi með Grindvíkingum sem haldinn var í dag kynnti Veðurstofan niðurstöður hraunflæðilíkana í tengslum við líklegar sviðsmyndir sem birtar voru fyrir helgi. Niðurstöður sem voru kynntar sýndu áætlað hraunflæði út frá tveimur mismunandi staðsetningum á gosopnun á Sundhnúksgígaröðinni.

Hraunflæðilíkönin eru ekki spá um hegðun næsta eldgoss. Líkönin eru eingöngu til að kanna mögulegt hraunflæði út frá ólíkum staðsetningum á gossprungum.

Það er margt sem hefur áhrif á hvert hraun flæðir og hvernig: s.s. staðsetning og lengd gossprungu, kvikuútstreymi, landslag og það hvort virkni einangrast á gíga og hvort hrauntungur myndist.

Í þessum sviðsmyndum er hraunflæði skoðað ef um væri að ræða 800 m langa gossprungu með stöðugu kvikuútstreymi upp á 600m³/s. Sprungur eru merktar með svörtu striki.

Niðurstöður sem sýndar eru hér fyrir neðan eru því aðeins tvö dæmi um hraunflæði frá Sundhnúksgígaröðinni, en hegðun hraunbreiðunnar í næsta gosi getur verið mjög ólík og ræðst af því hvar nákvæmlega sprunga opnast í landslaginu og hversu löng hún er. Lítil tilfærsla á gossprungum getur breitt hraunflæði mikið.

Eldgos milli Sýlingarfells og Stóra-Skógfells – Líkt og 18. desember 2023 og 8. febrúar 2024 

• Aðdragandi: Skyndileg, staðbundin og áköf smáskjálftavirkni. Aflögun yfir kvikuganginum. 
• Mjög stuttur fyrirvari (innan við 30 mínútur) þar sem kvika á auðvelda leið til yfirborðs vegna fyrri umbrota. 
• Hraun nær að Grindavíkurvegi á um 2 til 4 klst.. Sá tími gæti verið styttri.
  

Dæmi um mögulegt hraunflæði ef sprunga opnast rétt sunnan við Stóra-Skógfell. Hraunflæðilíkönin eru ekki spá um hegðun næsta eldgoss. Líkönin eru eingöngu til að kanna mögulegt hraunflæði út frá ólíkum staðsetningum á gossprungum. Hraði á hraunflæði getur verið annar en líkönin segja til um.

Eldgos við Hagafell – Líkt og 14. janúar 2024

• Aðdragandi: Smáskjálftavirkni á Sundhnúksgígaröðinni sem byrjar við Sýlingarfell og færist suður. Aflögun yfir kvikuganginum. Líklegur fyrirvari um 1 – 3 klst. frá því að fyrstu skjálftar mælast og eldgos hefst. 
• Hraun nær að varnargörðum við Grindavík á um 1 klst. Sá tími gæti verið styttri.
  
• Kvikuinnskot sem nær suður fyrir Hagafell mun líklega valda verulegum sprunguhreyfingum í Grindavík.
  

Dæmi um mögulegt hraunflæði ef sprunga opnast austan við Hagafell. Hraunflæðilíkönin eru ekki spá um hegðun næsta eldgoss. Líkönin eru eingöngu til að kanna mögulegt hraunflæði út frá ólíkum staðsetningum á gossprungum. Hraði á hraunflæði getur verið annar en líkönin segja til um.

Eldgos innan varnargarða við Grindavík 

• Aðdragandi: Smáskjálftavirkni á Sundhnúksgígaröðinni sem byrjar við Sýlingarfell og færist suður. Aflögun yfir kvikuganginum. 
• Líklegur fyrirvari um 1 – 5  klst. frá því að fyrstu skjálftar mælast og eldgos hefst. 
• Sá möguleiki er fyrir hendi að gossprunga opnist innan varnargarða án þess að gos sé hafið við Hagafell, eins og gerðist 14. janúar þegar ný gossprunga opnaðist rétt við bæjarmörkin um 4 klukkustundum eftir að gos hófst við Hagafell. 
• Kvikuinnskot sem nær suður fyrir Hagafell mun líklega valda verulegum sprunguhreyfingum í Grindavík.
  

Veðurstofan og Háskóli Íslands hafa tekið saman efni sem lýsir eðli umbrotanna sem hafa átt sér stað á Reykjanesskaganum síðan 2019. Sjá hér .

Uppfært 23. febrúar kl. 14:40

Líkanreikningar sýna að um 5 milljónir rúmmetra af kviku hafa nú safnast fyrir undir Svartsengi. Ef horft er til aðdraganda fyrri eldgosa á Sundhnúksgígaröðinni aukast líkur á eldgosi þegar magnið hefur náð 8 – 13 milljón rúmmetrum. Miðað við niðurstöðu líkanreikninga mun það nást í næstu viku ef kvikusöfnunin heldur áfram með sama hraða.

Það skal tekið fram að gera þarf ráð fyrir óvissu í þessari túlkun og ekki hægt að fullyrða að þróunin verði eins og fyrir síðustu gos. Einnig er sá möguleiki fyrir hendi að kvika hlaupi frá Svartsengi og yfir í Sundhnúksgígaröðina án þess að til eldgoss komi.

Grafið sýnir samanburð á magni af kviku sem safnast hefur undir Svartsengi áður en kvika hleypur yfir í Sundhnúksgígaröðina. Magnið er fengið með líkanreikningum byggt á GPS gögnum og er háð óvissu. Mismiklar breytingar geta einnig sést á milli daga. Staða kvikusöfnunar 21. febrúar er merkt með rauðu. Fjólubláa línan sýnir magn kviku sem safnaðist áður en kvikugangurinn mikli sem liggur undir Grindavík myndaðist 10. nóvember.

Fyrirvari vegna eldgoss gæti orðið mjög stuttur

Það er áfram mat vísindamanna að ef til eldgoss kemur, er líklegast að kvikan leiti frá Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina og að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Merki um að kvika sé að brjóta sér leið upp á yfirborðið kæmu fram í skyndilegri, staðbundinni og ákafri smáskjálftavirkni. Ef horft er til fyrri eldgosa á svæðinu gæti nýtt eldgos hafist með mjög litlum fyrirvara, innan við 30 mínútur, allt eftir því hvar á Sundhnúksgígaröðinni kvika kemur upp.

Líklegar sviðsmyndir

Eldgos milli Sýlingarfells og Stóra-Skógfells – Líkt og 18. desember 2023 og 8. febrúar 2024 

• Aðdragandi: Skyndileg, staðbundin og áköf smáskjálftavirkni. Aflögun yfir kvikuganginum. 
• Mjög stuttur fyrirvari (innan við 30 mínútur) þar sem kvika á auðvelda leið til yfirborðs vegna fyrri umbrota. 
• Hraun nær að Grindavíkurvegi innan við 4 klst. 

Eldgos við Hagafell – Líkt og 14. janúar 2024 

• Aðdragandi: Smáskjálftavirkni á Sundhnúksgígaröðinni sem byrjar við Sýlingarfell og færist suður. Aflögun yfir kvikuganginum. 
• Líklegur fyrirvari um 1 – 3 klst. frá því að fyrstu skjálftar mælast og eldgos hefst. 
• Hraun nær að varnargörðum við Grindavík á 1 klst. 
• Kvikuinnskot sem nær suður fyrir Hagafell mun líklega valda verulegum sprunguhreyfingum í Grindavík. 

Eldgos innan varnargarða við Grindavík 

• Aðdragandi: Smáskjálftavirkni á Sundhnúksgígaröðinni sem byrjar við Sýlingarfell og færist suður. Aflögun yfir kvikuganginum. 
• Líklegur fyrirvari um 1 – 5  klst. frá því að fyrstu skjálftar mælast og eldgos hefst. 
• Sá möguleiki er fyrir hendi að gossprunga opnist innan varnargarða án þess að gos sé hafið við Hagafell, eins og gerðist 14. janúar þegar ný gossprunga opnaðist rétt við bæjarmörkin um 4 klukkustundum eftir að gos hófst við Hagafell. 
• Kvikuinnskot sem nær suður fyrir Hagafell mun líklega valda verulegum sprunguhreyfingum í Grindavík.
  

Það að nú sjáist skýr merki um landris í Svartsengi þýðir ekki að þar sé líklegasti staðurinn fyrir upptök eldgoss. Það er metið m.a. út frá því að jarðskorpan yfir kvikuganginum við Sundhnúksgígaröðina er miklu veikari heldur en jarðskorpan yfir landrisinu í Svartsengi. Ef sú sviðsmynd verður að veruleika að kvika leiti beint upp í Svartsengi, er áætlað að það taki kvikuna í minnsta lagi 4 – 7 klst. að ná yfirborðinu frá því fyrstu merki um slíkt fari að mælast. 

Það skal tekið fram að sviðsmyndirnar eru byggðar á túlkun nýjustu gagna og þeirri atburðarás sem skráð hefur verið í fyrri eldgosum á Sundhnúksgígaröðinni. Gera þarf ráð fyrir óvissu í þessari túlkun þar sem einungis er um fáa atburða að ræða. 

Veðuraðstæður geta haft áhrif á vöktun og rýmingar

Skilvirkni vöktunar Veðurstofunnar veltur á góðri næmni jarðskjálfta- og rauntíma GPS mælinga en næmnin er mjög háð veðuraðstæðum. Mikill vindur og brim hefur áhrif á lágu tíðnina í óróamælingunum þar sem öldur koma fram sem órói. Þoka og dimm él hafa síðan áhrif á sjónræna staðfestingu á gosi með myndavélum.

Í því hættumati sem Veðurstofan gefur út er ekki gert ráð fyrir veðurskilyrðum eða öðrum þáttum sem geta haft áhrif á þá áhættu sem felst í að vera innan hættusvæða. Þau sem eiga erindi inn á hættusvæðin þurfa að vera meðvituð um að aðstæður innan þeirra geta breyst mjög hratt og án fyrirvara.

Uppfært 22. febrúar kl. 15:10

Skjálftavirkni á umbrotasvæðinu norðan Grindavíkur heldur áfram að vera væg. Um 20 smáskjálftar hafa verið að mælast á hverjum sólarhring síðustu daga.

Kvikusöfnun við Svartsengi heldur áfram og hefur hraðinn verið nokkuð stöðugur sem svipar mjög til þess sem sást í aðdraganda síðustu eldgosa.

Atburðarrásin sem hófst í lok október 2023 með landrisi við Svartsengi heldur því áfram. Á meðan að kvikusöfnun heldur áfram má búast við nýju eldgosi á sömu slóðum og áður.

Haldi kvikusöfnun áfram með sama hraða og nú mun magn kviku ná þeim þröskuldi í næstu viku sem talið er að þurfi til að koma af stað næsta kvikuhlaupi og jafnvel eldgosi. Magn kviku sem safnast hafði við Svartsengi áður en fyrri gos hófust hefur verið á bilinu 8 til 13 milljón m³. Verið er að vinna ný reiknilíkön til að fá nánari mynd af því magni sem safnast hefur.

Ekki er talin ástæða til að auka hættustig á svæðinu að svo stöddu og er hættumat Veðurstofunnar því óbreytt frá því síðast.

Hættumatið verður uppfært á mánudaginn 26. febrúar og að öllu óbreyttu verður hættustig á nokkrum svæðum hækkað samhliða auknu kvikumagni undir Svartsengi og þar með auknum líkum á eldgosi.

Smelltu á myndina til að sjá hana stærri

Uppfært 19. febrúar kl. 17:00

Veðurstofa Íslands hefur gefið út uppfært hættumatskort í kjölfar þess að ríkislögreglustjóri hefur fallið frá tilmælum um brottflutning úr Grindavík frá og með 19. febrúar og vegna ákvörðunar lögreglustjórans um breyttar heimildir íbúa og fyrirtækja hvað varðar aðgengi að bænum.

Uppfært hættumatskort tekur gildi á morgun, 20. febrúar kl. 7, á sama tíma og nýjar reglur lögreglustjórans á Suðurnesjum um aðgengi að Grindavík taka gildi.

Í nýjustu útgáfu af hættumatskorti Veðurstofunnar hefur svæði 7 verið bætt við í samráði við almannavarnir. Innan svæðis 7 er Nesvegur, en aukinni umferð er nú beint um veginn vegna aðgengis að svæðinu við Svartsengi og Grindavík. Á svæðinu eru hættur vegna sprunguhreyfinga og jarðfalls ofan í sprungur. Litakóði annarra svæða er óbreyttur frá síðasta korti.

Hér má sjá tilkynningu lögreglustjórans á Suðurnesjum.

Eins og áður sýnir kortið mat á hættu sem er til staðar og hættu sem gæti skapast með litlum fyrirvara. Eingöngu er lagt mat á hættu innan þessara svæða, en hætta getur leynst utan þeirra.

Uppfært 15. febrúar kl. 14:00

Landris á Svartsengisvæðinu heldur áfram og er mynstur og hraði þess mjög svipað því sem það var eftir síðustu kvikuhlaup þaðan.

Líkanreikningar byggðar á GPS gögnum frá goslokum 9. febrúar sýna að kvikusöfnun þar til í gær 14. febrúar sé um 2-3 milljón rúmmetrar. Áætlað var að þegar eldgos hófst 8. febrúar hafi um 10 milljón rúmmetrar hlaupið undan Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina. Haldi kvikusöfnun áfram með sama hraða mun magn kviku ná 10 milljón rúmmetrum í lok febrúar eða byrjun mars, en þá má gera ráð fyrir því að líkur á kvikuhlaupi og eldgosi aukist verulega. Þessir líkanreikningar eru byggðir á GPS gögnum en verða uppfærðir þegar ný gervitunglagögn berast.    

Skjálftavirkni á svæðinu norðan Grindavíkur er áfram væg en frá því á mánudaginn 12. febrúar hafa eingöngu smá skjálftar um eða undir 1,0 að stærð mælst þar.

Skjálftavirkni í vestanverðu Fagradalsfjalli heldur áfram en þar hafa um 80 smáskjálftar, um eða undir 1,5 að stærð mælst síðan 12. febrúar. Dýpi skjálftanna undir vestanverðu Fagradalsfjalli er stöðugt um 6-8 km dýpi. Áfram verður fylgst náið með þessu svæði en að svo stöddu sýna aflögunarmælingar ekki vísbendingar um kvikusöfnun.

Uppfært hættumatskort hefur verið gefið út. Það gildir til 22. febrúar, að öllu óbreyttu. Helstu breytingar eru að líkur á gosopnun hafa verið lækkaðar á öllum svæðum. Líkur á jarðfalli ofan í sprungur og sprunguhreyfingum eru ennþá taldar miklar á svæði 4 (Grindavík). Athygli er vakin á að hættusvæðin eru virk og breytingar geta orðið með skömmum fyrirvara. Einnig geta leynst hættur utan skilgreindra hættusvæða, til að mynda eru sprungur sem opnuðust 10. nóvember vestan Grindavíkur (sjá sprungur á korti).

(Smellið á kortið til að stækka)

Uppfært 12. febrúar kl. 15:15

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumatskort vegna jarðhræringa á Reykjanesskaga.

Eins og áður sýnir kortið mat á hættum sem eru til staðar og nýjum hættum sem gætu skapast með litlum fyrirvara innan tilgreindra svæða. Eingöngu er lagt mat á hættu innan þessara svæða, en hættur geta leynst utan þeirra.

Heildarhættumat fyrir svæðin er óbreytt frá síðasta korti. Enn er talin hætta á jarðfalli ofan í sprungur og sprunguhreyfingum á svæði 4 (Grindavík). Kortið gildir, að öllu óbreyttu, til 15. febrúar næstkomandi.

(Smellið á myndina til að stækka)

Uppfært 12. febrúar kl. 11:15

Landris heldur áfram á svæðinu við Svartsengi. Land rís um 0,5 – 1,0 cm á dag sem er svipaður hraði og eftir síðustu eldgos. Kvika heldur því áfram að safnast í kvikuhólfið undir Svartsengi. Það eru því miklar líkur á að atburðarrásin endurtaki sig eftir nokkrar vikur með nýju kvikuhlaupi og eldgosi.

Færslur á GPS stöðinni SENG í Svartsengi síðan 11. nóvember 2023 í norður, austur og lóðrétt (efst, miðja, neðst). Neðsti ferillinn sýnir landris í millimetrum, og mælingin í gær (11. febrúar) er sýnd með grænum punkti. Rauðu línurnar eru tímasetningar á síðustu þremur eldgosum (18. desember 2023, 14. janúar og 8. febrúar 2024).

Frá því á hádegi 8. febrúar hefur jarðskjálftavirkni verið á svæðinu norðan Grindavíkur minniháttar, en um 50 smáskjálftar hafa mælst, allir um eða undir 1,0 að stærð. Einnig hefur verið smáskjálftavirkni í vestanverðu Fagradalsfjalli, en þar mældust rúmlega 100 skjálftar, flestir um eða undir 1,0 að stærð. Þar hefur smáskjálftavirkni verið viðvarandi síðustu vikur en dýpi skjálftanna er um 6 – 8 km. 

Uppfært hættumatskort verður birt seinna í dag.

Uppfært 9. febrúar kl. 15:20

Engin gosvirkni sást í drónaflugi á vegum sérsveitarinnar sem flaug yfir gossvæðið fyrir skömmu. Það bendir til að gosinu sé að ljúka. Ekki er lengur vart við gosóróa á skjálftamælum.

Veðurstofan hefur uppfært hættumat með tilliti til þróunar í virkni gossins. Breytingar hafa orðið á hættumati fyrir einstaka hættu innan svæða. Dregið hefur úr hættu á gosopnun en hætta vegna gasmengunar er enn til staðar við hraunjaðarinn. Enn er talin hætta á hraunflæði, sú hætta tengist því að ennþá er möguleiki á að hrauntungur brjótist út úr hraunjaðrinum. Hætta á jarðfjalli ofan í sprungur og sprunguhreyfingar er enn talið hátt á svæði 4 (Grindavík).

(Smellið á kortið til að sjá það stærra)

Hættumatið gildir, að öllu óbreyttu, til kl. 15:00 á mánudag, 12. febrúar.

Uppfært 9. febrúar kl. 11:30

Dregið hefur verulega úr gosóróa síðan í gær en það byrjaði að draga úr honum upp úr hádegi í gær þegar virkni á gossprungunni minnkaði einnig. Tímabundnar hækkanir sáust á gosóróa í gærkvöldi en samhliða því jókst virkni í gígunum. Í nótt dró enn frekar úr virkni gossins en milli kl. 7 og 8 í morgun voru tvo gosop virk. Undanfarnar klukkustundir hefur ekki sést kvikustrókavirkni á vefmyndavélum en ekki er útilokað að enn sé virkni í gígunum.

Bylgjuvíxlmynd frá kl. 14:56 í gær sýnir að land í Svartsengi, NV við Þorbjörn, seig mest um 10 cm þegar kvika hljóp þaðan í Sundhnúksgígaröðina. Líkanreikningar byggðir á þessum gögnum sýna að þetta samsvarar því að um 10 milljón rúmmetrar hafi streymt frá kvikusöfnunarsvæðinu undir Svartsengi þegar kvika hljóp þaðan og gaus í Sundhnúksgígjaröðina.    

Undanfarin sólarhring hefur verið minniháttar skjálftavirkni á gossvæðinu. Um 40 skjálftar hafa mælst þar, allir um eða undir 1,0 að stærð.

Mat á rúmmáli hraunsins sem rann frá því gos hófst, klukkan 6:02 þangað til 13:00 í gær (8. febrúar) er um 15 milljón rúmmetrar sem þýðir að meðal kvikuflæði fyrstu sjö klukkutímana í gosinu var um 600 rúmmetrar á sekúndu (gögnin unnin af Náttúrustofnun Íslands og Landmælingar Íslands).

Þótt gosið hafi minnkað verulega er enn of snemmt að fullyrða að því sé að ljúka. Sólahringsvakt Veðurstofunnar heldur áfram að vakta svæðið mjög náið. Uppfært hættumat verður gefið út seinna í dag.

Uppfært 8. febrúar kl. 17:00

Áfram hefur dregið úr krafti gossins en nú gýs á tveimur til þremur stöðum á gossprungunni. Sprengivirkni sem hófst á milli kl. 13 og 14 í dag er að mestu lokið, en ennþá sjást minniháttar gufustrókar stíga upp á stöku stað á sprungunni.

Samhliða því að dró úr ákafa gossins þá minnkaði aflögunarmerki í kvikuganginum. Það bendir til þess að kvika sé ekki lengur að koma upp undir jafnmiklum þrýstingi og í upphafi. Fljótlega eftir að gosið hófst minnkaði skjálftavirkni verulega og hefur verið minniháttar í dag, en um 20 smáskjálftar hafa mælst yfir kvikuganginum síðan kl. 8 í morgun.

Á fyrra kortinu sést hraunbreiðan eins og hún var á gervitunglamynd sem tekin var kl. 12:31 í dag. Þar sést að hraunið flæddi lengst um 4,5 km í vestur frá gosstöðvunum. Til samanburðar er hraunbreiðan sem myndaðist í eldgosinu í desember 2023 einnig sýnd á kortinu. Hraunið sem hefur myndast í dag rennur að hluta til yfir hraunbreiðuna sem myndaðist í desember.

(Smelltu á kortið til að sjá það stærra).

Veðurstofan hefur uppfært hættumat með tilliti til þróunar í virkni gossins. Breytingar hafa orðið á hættumati fyrir einstaka hættu innan svæða. Þær breytingar hafa þó ekki áhrif á heildarhættumat svæðanna. Nýja hraunbreiðan hefur einnig verið sett inn á kortið. Hættumatið gildir, að öllu óbreyttu, til kl. 19 á morgun, föstudaginn 9. febrúar.

(Smelltu á kortið til að sjá það stærra).

Uppfært 8. febrúar kl. 14:00

Dregið hefur úr krafti gossins. Nú gýs aðallega á þremur stöðum á gossprungunni sem opnaðist í morgun. Þetta er ekki ólíkt því sem sást í gosinu 18. desember, þegar virknin færðist á staka gíga nokkrum klukkustundum eftir að gos hefst.

Athygli vekur að dökkur mökkur stígur upp frá sprungunni á einum stað. Þar er líklegt að kvika sé að komast í snertingu við grunnvatn. Úr verður þá lítilsháttar sprengivirkni þar sem hvítur gufumökkur blandast við dökkan öskumökk.

Svo virðist sem askan sé ekki að ná langt frá gossprungunni eins og staðan er núna. Mökkurinn berst í suðvestur.

Mynd tekin í norðvestur átt. (Mynd: Sérsveit Ríkislögreglustjóra)

Uppfært 8. febrúar kl. 11:00

Verulega hefur hægt á aflögun umhverfis kvikuganginn. Líkur á því að gossprungan lengist frekar hafa því minnkað.

Hraunbreiðan hefur nú náð yfir Grindavíkurveg.

Veðurstofan hefur fengið tilkynningar um gjall (gjósku) sem hefur fallið til jarðar í Grindavík. 

Gjallið sem um ræðir er frauðkennd og blöðrurík, eins og sést hér á myndinni, og myndast þegar kvikuslettur snöggkólna í kvikustrókum. Þetta ferli átti sér stað þegar gossprungan opnaðist í morgun (8. febrúar 2024). Gjallið er mjög blöðrótt og létt og getur því flust töluverðar vegalengdir undan vindi með gosmekki. Ástæða þess að gjóska fellur nú til jarðar í Grindavík, 3-5 km frá gossprungunni er samspil af hæð kvikustrókanna, vindaáttar, hitauppstreymis frá hraunbreiðunni og lágum lofthita.

Gjóska er samheiti yfir öll laus gosefni sem koma upp í eldgosi, óháð stærð og gerð, flytjast upp í andrúmsloftið og falla svo til jarðar. Hér á Íslandi þekkjum við gjósku vel úr sprengigosum eins og Grímsvatnagosum 2011 og 2004 og Eyjafjallajökli árið 2010. Í sprengigosum sundrast kvikan meira og myndar fínni gjósku en gjóska myndast líka í hraungosum eins og nú eiga sér stað á Reykjanesskaga. Í hraungosum fellur gjóskan mest niður nærri gígum og sést því ekki vel utan við hraunbreiðuna en í maí 2021 þegar kvikustrókavirkni var sem mest í gosinu í Fagradalsfjalli féllu stórir gjóskumolar allt að 10 cm í a.m.k. 1 km fjarlægð frá gosupptökum.

Fara þarf varlega að handleika gjall sem getur verið beitt eins og gler. Ekki nota rúðuþurrkur á bílum til að losna við gjallið, heldur frekar blása eða skola því burtu.

Spá veðurvaktar um gasdreifingu frá eldgosinu er norðaustan 4-8 m/s í dag (fimmtudag) og berst gasmengun til suðvesturs. Hægari í nótt og getur gasmengun þá safnast saman við upptökin. Austan og suðaustan 5-10 eftir hádegi á morgun (föstudag) og berst gasmengun til vesturs og norðvesturs, mengun getur því borist yfir Reykjanesbæ.

Uppfært 8. febrúar kl. 10:00

Hraunbreiðan nálgast nú Grindavíkurveg rétt norðan við varnargarðinn sem liggur að Sýlingarfelli. 

Hér fyrir neðan má sjá samanburð á staðsetningu á hraunjaðrinum eins og hann sést úr vefmyndavél RÚV kl. 9:27 og svo kl. 9:53.

Uppfært 8. febrúar kl. 6:50

Klukkan 5:30 í morgun hófst áköf smáskjálftavirkni norðaustan við Sýlingarfell. Um 30 mínútum síðar hófst eldgos á sömu slóðum.

Fyrstu mínúturnar lengdist sprungan bæði til norðurs og suðurs.

Út frá fyrstu fréttum úr eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar er gosið á sömu slóðum og gaus 18. desember. Sprungan er um 3 km löng, liggur frá Sundhnúk í suðri til austurenda Stóra-Skógfells. Hraun rennur  mestmegnis til vesturs á þessu stigi. Hraunflæði virðist aðeins minna en í byrjun gossins 18. desember.

Gosstrókarnir ná um 50-80 m hæð og gosmökkurinn stígur upp í um 3 km hæð.

Ljósmynd úr eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar. Stóra-Skógfell í forgrunni og ljósin í orkuverinu í Svartsengi hægra megin.(Ljósmynd: Björn Oddsson)

Uppfært hættumat sem gildir til kl. 19, 9. febrúar.

Uppfært 5. febrúar kl. 16:00

Kvikusöfnun undir Svartsengi heldur áfram þótt aðeins hafi hægst á landrisinu þar síðustu daga. Svipað ferli átti sér stað fyrir kvikuhlaupin og eldgosin sem urðu í janúar 2024 og desember 2023. Samkvæmt nýuppfærðum líkönum sem byggja á gervitungla- og GPS gögnum sem ná yfir tímabilið frá 16. janúar til 5. febrúar er magn kviku undir Svartsengi nú metið um 9 milljón rúmmetrar. Áætlað er að um 9 – 13 milljón rúmmetrar hafi streymt frá kvikusöfnunarsvæðinu undir Svartsengi þegar kvika hljóp þaðan og gaus nærri Hagafelli þann 14. Janúar. Því hefur áætlað magn kviku undir Svartsengi nú náð neðri mörkum af því magni sem talið er að hafi safnast þar fyrir síðasta eldgos. Áfram eru því taldar auknar líkur á kvikuhlaupi og eldgosi á næstu dögum eða vikum.

Frá því á föstudaginn hafa hátt í 200 jarðskjálftar mælst á svæðinu norðan Grindavíkur, flestir um eða undir 1 að stærð á 3-4 km dýpi. Stærsti skjálftinn varð að morgni sunnudagsins 4. febrúar við Sundhnúk og mældist 2,2 að stærð á tæplega 6 km dýpi.

Sólarhringsvakt Veðurstofunnar vaktar svæðið áfram mjög náið og núverandi hættumatskort er áfram í gildi til kl. 15:00 þann 8. febrúar að öllu óbreyttu.

Bylgjuvíxlmynd sem sýnir landris á tímabilinu frá 23. Janúar til 4. febrúar 2024. Rauður litur sýnir svæði þar sem land hefur mest risið og grá svæði á myndinni sýna svæði þar sem ekki var hægt að mæla landbreytingar vegna breytinga í snjóþekju á tímabilinu. 

Uppfært 1. febrúar kl. 16:00

Líkön sem byggja á GPS gögnum sem farið var yfir á fundi í morgun (1. febrúar) með vísindafólki frá Veðurstofu Íslands og Háskóla Íslands sýna að nú hafa um það bil 6,5 milljón rúmmetrar flætt inn í kvikuhólfið kennt við Svartsengi. Miða við þetta mat er líklegt að kvikumagnið nái svipuðu rúmmáli og fyrir eldgosið 14. janúar á næstu tveimur vikum og jafnvel dögum. Þetta þýðir að líkurnar á kvikuhlaupi og eldgosi hafi aukist.

Ekki er víst að fyrirvarinn verði eins langur og í síðasta eldgosi (14. janúar), en þá var um fimm klukkustunda fyrirvari frá því jarðskjálftahrina byrjaði þangað til að eldgos hófst rétt sunnan Hagafells. Fyrirvarinn fyrir eldgosið milli Stóra-Skógfells og Sundhnúks þann 18. desember síðastliðinn var um 90 mínútur, en það gos kom upp um það bil við miðjan kvikuganginn. Við endurtekin kvikuhlaup er líklegt að leiðin fyrir kvikuna verði greiðari og því fylgir minni jarðskjálftavirkni. Kvikuhlaupum fylgir þó alltaf aukinn smáskjálftavirkni og er líklegast að fyrirvari verði í það minnsta ein klukkustund í aðdraganda eldgoss sem lang líklegast mun rata í farveg kvikugangsins sem myndaðist 10. nóvember síðastliðinn.

Jarðskjálftavirkni hefur verið svipuð síðustu viku. Síðustu sjö daga hafa tæplega 200 jarðskjálftar mælst yfir kvikuganginum. Flestir skjálftanna voru smáskjálftar, undir 1,0 að stærð, á 2 til 5 km dýpi á svæðinu frá Stóra-Skógfelli í norðri og skammt suður fyrir Hagafell. Stærsti jarðskjálftinn mældist 1,8 að stærð staðsettur tæpan kílómeter sunnan við Hagafell.  

Veðurstofan hefur gefið út uppfært hættumatskort. Helstu breytingar eru þær að svæði 3 (Sýlingarfell – Hagafell) fer upp í rautt (mikil hætta), svæði 2 og 6 fara upp í appelsínugult (töluverð hætta). Grindavík helst óbreytt (svæði 4).

Heildarhættumat fyrir hvert svæði er byggt á samanlögðu mati á sjö tegundum af hættu sem er til staðar eða gæti skapast innan svæðanna. Litur svæða endurspeglar þannig heildarhættu innan svæðanna. Í listanum á kortinu sem sýnir hættur innan svæða, er eingöngu talin upp hætta sem metin er „töluverð“, „mikil“ eða „mjög mikil“ innan hvers svæðis. Sú hætta sem metin er „mikil“ eða „mjög mikil“ er feitletruð.

Það skal tekið fram að þó svo að heildarhættumat fyrir Grindavík sé það sama og fyrir viku hefur hætta vegna hraunflæðis verið færð upp í mikil hætta. En hætta vegna jarðfalls ofan í sprungur er áfram metin mjög mikil.

Uppfært 25. janúar kl. 15:00

Landris heldur áfram vegna kvikusöfnunar undir svæðinu við Svartsengi. Síðustu daga hefur land risið um allt að 8 mm á dag sem er örlítið hraðara landris en mældist fyrir gosið 14. janúar.

Á þessum tímapunkti er erfitt að fullyrða um hversu mikið magn kviku hefur safnast fyrir frá því að gosi lauk 16. janúar. Líklegt er að sá tími sem það tekur að ná sama kvikumagni og fyrir síðasta gos sé mældur í vikum frekar en dögum. Verið er að vinna reiknilíkön til að fá skýrari mynd af stöðu kvikusöfnunar.

Skjálftavirknin á svæðinu er áfram væg og er mestmegnis í kringum Hagafell. Það má segja að skjálftavirknin sem mælist nú sé í takti við þá virkni sem sést hefur á svæðinu í kjölfar eldgosa.

Veðurstofan hefur gefið út uppfært hættumat. Helstu breytingar eru þær að heildarhættumat fyrir Grindavík hefur verið fært niður í appelsínugult (töluverð hætta).

Það skal tekið fram að þó svo að heildarhættumat fyrir Grindavík hafi verið fært niður um eitt stig, er hætta í tengslum við sprungur áfram metin mjög mikil. Það er hættan sem nú er kölluð „jarðfall ofan í sprungu“ og lýsir hættu sem gæti verið til staðar þar sem sprungur leynast undir ótraustu yfirborði sem gæti gefið sig.

Hættumat í tengslum við „sprunguhreyfingar“ innan Grindavíkur hefur hinsvegar verið lækkað. Þar er verið að meta hvort hætta sé til staðar að sprungur sem þegar hafi myndast stækki eða að nýjar sprungur myndist. GPS gögn sýna að mjög lítil hreyfing hefur mælst innan Grindavíkur síðustu daga og því er sú hætta metin minni en áður. Hætta vegna sprunguhreyfinga er nú metin töluverð.

(Smelltu á kortið til að sjá það stærra). Heildarhættumat fyrir hvert svæði er byggt á samanlögðu mati á 7 tegundum af hættu sem er til staðar eða gæti skapast innan svæðanna. Litur svæða endurspeglar þannig heildarhættu innan svæðanna. Í listanum á kortinu sem sýnir hættur innan svæða, er eingöngu talin upp hætta sem metin er „töluverð“, „mikil“ eða „mjög mikil“ innan hvers svæðis. Sú hætta sem metin er „mikil“ eða „mjög mikil“ er feitletruð.

Það skal tekið fram að þó svo að heildarhættumat fyrir Grindavík hafi verið fært niður um eitt stig, er hætta í tengslum við sprungur áfram metin „mjög mikil“. Það er hættan sem nú er kölluð „jarðfall ofan í sprungu“ og lýsir hættu sem gæti verið til staðar þar sem sprungur leynast undir ótraustu yfirborði sem gæti gefið sig.

Uppfært 19. janúar kl. 15:00

Áfram sjást skýr merki um landris við Svartsengi. Of snemmt er að fullyrða um hvort að hraðinn á landrisinu nú sé meiri en hann var fyrir gosið 14. janúar. Allra fyrstu mælingar benda til þess að svo sé, en eins og áður hefur komið fram getur verið dagamunur á milli mælinga sem ekki endilega segja til um þróun á landrisinu til langs tíma.

Áfram dregur úr skjálftavirkni yfir kvikuganginum og hægt hefur verulega á þeim breytingum sem áður sáust á GPS mælum. Því eru allar líkur til þess að kvika flæði ekki lengur inn í kvikuganginn sem myndaðist 14. janúar og eldgosinu sé lokið.

GPS mælingar sýna einnig litla breytingar innan Grindavíkur. Áfram er þó metin mikil hætta á því að jarðvegur hrynji ofan í sprungur sem eru innan bæjarmarkanna og mikilvægt að nýjar sprungur verði kortlagðar og breytingar á þekktum sprungum metnar.

Veðurstofan hefur uppfært hættumat vegna jarðhræringa á svæðinu. Hættustig hefur verið fært niður á öllum svæðum.

Heildarhættumat fyrir svæði 1, Svartsengi, er komið á gult (nokkur hætta).

Heildarhættumat fyrir svæði 4, Grindavík, er komið niður á rautt (mikil hætta). Það skal tekið fram að litur svæða endurspeglar heildarhættu innan þeirra. Sú hætta sem metin er hærri en önnur innan svæða, er feitletruð í hættulistanum á kortinu (sjá dæmi hér að neðan). Í tilfelli Grindavíkur á þetta við hættu sem stafar af sprungum, sprunguhreyfingum og hraunflæði.

Hættumatið tekur gildi kl. 15 í dag, föstudaginn 19. janúar og gildir fram á fimmtudaginn 25. janúar kl. 15, að öllu óbreyttu.

Smelltu á kortið til að sjá það stærra

Uppfært 18. janúar kl. 13:00

Eins og greint var frá í fréttum í gær þá eru áfram skýr merki um landris undir Svartsengi og enn er of snemmt að fullyrða um hraðann á landrisinu þar sem svo stutt er síðan gaus á svæðinu. Verið er að meta gögn frá GPS mælum til að fá heildarmat á stöðuna. Aflögun virðist þó vera svipuð og eftir eldgosið 18. desember.

Um 200 jarðskjálftar hafa mælst við kvikuganginn síðan í gær, sá stærsti 1,4 að stærð. Tæplega 70 smáskjálftar frá miðnætti. Þetta eru færri skjálftar en mældust deginum áður. Veðrið hefur haft áhrif síðustu daga en samt er búið að draga úr fjölda skjálfta.

Áfram er hætta mjög mikil innan Grindavíkur í tengslum við sprungur og að jarðvegur hrynji ofan í þær.

Uppfært 17. janúar kl. 14:30

Kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi. Of snemmt er að fullyrða um hraðann á landrisinu þetta skömmu eftir eldgos. Sérfræðingar munu halda áfram að meta gögn frá GPS mælum á svæðinu til að fá heildarmat á stöðuna. Einn af mælunum sem var staðsettur norður af Grindavík fór undir hraun, en rúmlega 20 GPS mælar eru á svæðinu sem notast er við.

Skjálftavirkni hefur verið væg yfir kvikuganginum síðasta sólarhringinn. Samkvæmt reiknilíkönum liggur kvika grunnt í suðurenda kvikugangsins, þar virðist landið vera mikið sprungið og kvikan eigi því auðvelt með að komast upp á yfirborðið. Áfram eru því líkur á að nýjar gossprungur opnist án fyrirvara.

Áfram er hætta innan Grindavíkur í tengslum við sprungur og að jarðvegur hrynji ofan í þær. Miklar hreyfingar hafa átt sér stað í tengslum við sigdalinn í austurhluta bæjarins. Hreyfingarnar urðu að mestu leyti á þeim sprungum sem mynduðust 10. nóvember og þegar höfðu verið kortlagðar.

Gasmengun mældist við vinnu ofan í brunnum tengdum veitukerfi innan Grindavíkur í gær. Veðurstofan vaktar ekki staðbundna gasmengun innan Grindavíkur. Skoða þarf betur hvort gasmengunin er tengd því að kvika liggur mjög grunnt á svæðinu. Það skal tekið fram að hættuleg gasmengun er meðal þeirra atriða sem nefnd eru í hættumatinu sem nú gildir fyrir Grindavík.

Veðurstofan hefur gefið út uppfært hættumatskort. Engar breytingar eru á heildarhættumati á svæðunum frá því sem áður var. Kortið tekur gildi kl. 15 í dag og gildir fram á föstudaginn 19. janúar kl. 15 að öllu óbreyttu.

Uppfært 16. janúar kl. 17:00

Kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi með svipuðum hraða og fyrir tvö síðustu gos. Þetta er niðurstaða samráðsfundar vísindamanna sem haldinn var í morgun. Líkt og í gosinu 18. desember hljóp kvika frá söfnunarstaðnum undir Svartsengi, til austurs og myndaði kvikugang sem teygir sig frá Stóra Skógsfelli og suður undir Grindavík. Þetta staðfesta reiknilíkön. Þau sýna jafnframt að líklega var upptakastaður kvikunnar aðeins vestar nú en áður og því voru GPS mælingar að sumu leiti frábrugðnar því sem sást 18. desember.

Þegar kvikugangur myndast nálægt yfirborði, tognar á jarðskorpunni og land sígur yfir miðju kvikugangsins. Ennfremur þrýstist jarðskorpan upp sitt hvoru megin við hann. Reiknilíkön sem farið var yfir á samráðsfundinum sýna að GPS mælirinn í Svartsengi er staðsettur á þeim stað í jaðri kvikugangsins þar sem land rís rétt á meðan gangurinn er að myndast. Nú tveimur sólarhringum eftir að kvikugangurinn myndaðist ætti mælirinn í Svartsengi að byrja að sýna landsig ef kvikusöfnun væri hætt. Svo er ekki og því er ljóst að kvika er safnast fyrir líkt og áður.

Kvikugangurinn sem myndaðist í gosinu sem hófst á sunnudaginn liggur heldur austar en kvikugangurinn sem fór undir Grindavík 10. nóvember. Út frá gögnum sem safnað var og unnin á vegum Náttúrufræðistofnunar Íslands og Landmælinga Íslands kemur í ljós að nýr sigdalur hefur myndast austan við sigdalinn sem myndaðist 10. nóvember. Sigdalurinn er um 800-1000 m breiður eins og sést á kortinu hér að neðan. Mesta sig í honum er um 30 cm, en vert er að geta að svæðið er enn að síga og dalurinn að víkka. Til samanburðar þá var sigdalurinn sem myndaðist 10. nóvember í gegnum Grindavík um 2 km breiður. Sigið innan hans var mest um 1,3 m.

Innan þessa nýja sigdals var áður búið að kortleggja sprungur sem höfðu myndast og voru sýnilegar á yfirborði. Þær sprungur hafa stækkað og nýjar myndast. Hætta í tengslum við sprungur og að jarðvegur hrynji ofan í þær hefur því aukist í austurhluta Grindavíkur frá því sem áður var.

Kort sem sýnir staðsetningu og breidd sigdalsins sem myndaðist 10. nóvember og sigdalsins sem nú hefur myndast austar.

Uppfært 16. janúar kl. 11:15

Engin virkni er sjáanleg í gossprungunum. Síðast sáust hraunspýjur koma upp úr nyrðri sprungunni rétt upp úr kl. 1 í nótt. Áfram dregur úr jarðskjálftavirkni og hafa um 200 smáskjálftar mælst í kvikuganginum frá miðnætti sem benda til þess að kvika sé þar á hreyfingu og svæðið að jafna sig. Mesta skjálftavirknin er við Hagafell í nágrenni við fyrri gossprunguna sem opnaðist á sunnudagsmorgun. Of snemmt er að lýsa yfir goslokum.

GPS mælar nema áfram hreyfingar í og við Grindavík. Kvikugangurinn sem liggur undir Grindavík heldur því áfram að valda þenslu á svæðinu. Hitamyndir úr dróna í nótt sýna að sprungur sem áður höfðu verið kortlagðar suðvestanvert við Grindavík hafa stækkað talsvert. Áfram er mikil hætta á svæðinu.

Eldgosið séð úr eftirlitsflugi með Landhelgisgæslunni rétt fyrir hádegi 14. janúar. (Ljósmynd: Almannavarnir/Björn Oddsson)

Uppfært 15. janúar kl. 15:00

Út frá vefmyndavélum sést að dregið hefur úr hraunflæði upp úr gossprungunum sem opnuðust í gær. Flæðið úr syðri sprungunni sem opnaðist á hádegi í gær rétt við bæjarmörkin virðist hafa stöðvast. Megnið af hraunflæðinu er í suðvestur eftir leiðigarðinum sem reistur var og virðist hafa sannað gildi sitt.

Erfitt er að leggja mat á hversu lengi þetta gos mun standa. Dregið hefur úr skjálftavirkninni og samkvæmt GPS mælingum dregur úr hreyfingum á svæðinu. Áfram mælast þó hreyfingar syðst í kvikuganginum undir Grindavík.

Út frá mælingum hefur gliðnun innan bæjarmarkanna verið allt að 1,4 m síðasta sólarhringinn sem dreifist yfir margar sprungur, nýjar hafa myndast og eldri opnast meira. Nýjar sprungur geta verið að koma í ljós á yfirborði næstu daga.

Eins og áður hefur komið fram þá eru gosstöðvarnar mikið hættusvæði og ekki er hægt að útiloka að nýjar gossprungur opnist án fyrirvara. Það var tilfellið þegar sprungan opnaðist við bæjarmörk Grindavíkur í gær. Engin merki sáust á mælitækjum í tengslum við þá gosopnun sérstaklega.

Fremur hæg norðaustanátt á gosstöðvunum í dag, en fer að bæta í vind síðdegis. Gasmengun berst því til suðvesturs út á haf. Norðan 10-18 m/s á svæðinu á morgun og gas berst þá til suðurs. Sjá spá veðurvaktar um gasdreifingu frá gosstöðvunum.

Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið og er í beinu sambandi við almannavarnir og viðbragðsaðila á svæðinu um framvindu atburðarins.

Vísindafólk hittist á samráðsfundi á vegum Veðurstofunnar nú í morgun. Farið var yfir þau gögn sem hafa safnast í tengslum við eldgosið.

Næstu dagar fara áfram í mælingar og öflun frekari gagna ásamt greiningu þeirra. Úr þeim gögnum er m.a. verið að vinna reiknilíkön til að átta sig betur á aðdraganda atburðarins og leggja mat á líklega framvindu eldgossins. Eins er verið að bera saman atburðarrásina 18. desember við eldgosið sem hófst í gær til að auka skilning á umbrotunum á svæðinu og leggja mat á hvaða sviðsmyndir eru líklegastar í framhaldinu.

Veðurstofan hefur uppfært hættumatskort. Kortið er óbreytt frá því síðast og gildir til miðvikudagsins 17. janúar, kl. 17 að öllu óbreyttu.

Kort sem sýnir útbreiðslu hrauns út frá mælingum á vegum Náttúrufræðistofnunar Íslands og Jarðfræðistofnunar Háskólans sem framkvæmdar voru tvisvar í gær.

Kort sem sýnir þykkt hraunbreiðunnar út frá mælingum kl. 13.50 í gær.

Uppfært 14. janúar kl. 18:45

Enn gýs úr tveimur gossprungum rétt norðan Grindavíkur, sú stærri er við Hagafell en sú minni er rétt við bæjarmörkin. Hraun rennur úr báðum sprungum.

Minni sprungan, um 100 metra löng, sem opnaðist um kl.12 í dag er rétt um 200 metra frá hverfinu Efrahópi í Grindavík. Hraun rennur úr henni inn fyrir bæjarmörkin og veldur þar töluverðu tjóni.

Nyrðri og stærri sprungan sem opnaðist kl 7:57 í morgun er um 900 metra löng og rennur hraun úr henni aðallega til vesturs. Hún er að langmestu leyti norðan þeirra varnargarða sem undanfarið hafa verið í byggingu. Þeir beina megin hraunstraumnum til vesturs og hefur hrauntungan náð vel yfir Grindavíkurveg og þaðan áfram til suðvesturs. Lítill hluti gossprungunnar er innan varnargarðsins og hefur sú hraunbreiða stækkað hægt síðan í morgun. Hraði hraunflæðis er ekki mikill, en er mestur í miðjum hrauntungum. Magn kviku sem streymir út úr gossprungunum, hraði hraunflæðis og stærð hraunsins verður metið betur á morgun.

Samfara myndun kvikugangsins til suðvesturs í morgun í átt að og líklega undir Grindavík varð mikil aflögun á svæðinu við gosstöðvarnar á nýjum sprungum og á eldri sprungum sem mynduðust 10. nóvember. Þegar kvikugangurinn myndaðist í nótt varð afar hröð aflögun. Eftir að seinni gossprungan opnaðist dróg verulega úr aflögun og nánast stöðvaðist eftir því sem líða fór á daginn, einkum við Hagafell og norðan þess. Enn mælist þó aflögun innan Grindavíkur en hún fer minnkandi. Minnkandi aflögun er talið vera merki þess að kvikuþrýstingur sé að ná jafnvægi. Ekki er þó útilokað að fleiri gossprungur myndist.

---

Almannavarnir hafa boðað til upplýsingafundar í Björgunarmiðstöðinni í Skógarhlíð í kvöld klukkan 19:00. Á fundinum sem Víðir Reynisson, sviðsstjóri Almannavarna stýrir, verður farið yfir atburði dagsins. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra og Benedikt Halldórsson fagstjóri jarðskjálftavár á Veðurstofu Íslands verða einnig á fundinum.

Uppfært 14. janúar kl. 14:00

Spá veðurvaktar Veðurstofunnar um gasdreifingu frá eldgosinu við Hagafell er að það er norðan og norðaustan átt, 3-8 m/s og þurrt og bjart í dag. Það verður skýjað með köflum og lítilsháttar snjókoma seint í nótt og í fyrramálið. Léttir til síðdegis á morgun. Mengun frá eldgosinu berst til suðurs og suðvesturs.

Uppfært 14. janúar kl. 12:40

Eldgosið við Hagafell hefur haldið sama styrk síðustu klukkustundina eða svo.

Jarðskjálftamælingar sýna að í upphafi umbrotanna leitaði kvikan til suðvesturs frá svæðinu norðan Sundhnúks og náði suður fyrir Hagafell.

Síðustu klukkutímana hefur jarðskjálftavirknin hins vegar verið stöðug sem bendir til þess að framrás kvikugangsins hafi stöðvast, en að hann hafi náð að bæjarmörkum Grindavíkur og jafnvel undir bæinn.

Nú rétt í þessu opnaðist ný gossprunga sunnan við fyrstu sprunguna frá því í morgun. Nýja sprungan er rétt utan bæjarmarkanna.

Aflögunarmælingar benda eindregið til þess að sprungur innan bæjarmarkanna í Grindavík hafi gliðnað af völdum umbrotanna í morgun. Því má reikna með að fleiri sprungur hafi opnast og ef til vill nýjar myndast.

Kort sem sýnir staðsetning nýju sprungunnar sem opnaðist við bæjarmörkin. Sprungurnar tvær er merktar með rauðum strikum.

Uppfært 14. janúar kl. 08:47

Eldgos hófst 7:57.

Fyrsta mat á staðsetningu er suðsuðaustan við Hagafell.

Af fyrstu myndum úr eftirlitsflugi Landhelgisgæslunnar hefur sprunga opnast beggja vegna varnargarðanna sem byrjað vara að reisa norðan Grindavíkur.

Sprungan sem myndast hefur er 900-1.000 m löng.

Af myndum að dæma rennur hraun nú í átt að Grindavík. Út frá mælingum úr þyrlu Landhelgisgæslunnar er jaðarinn nú um 450 m frá nyrstu húsum í bænum.

Ljósmyndir: Veðurstofa Íslands/Halldór Björnsson

Kort sem sýnir áætlaða staðsetningu gossprungunnar. Rauð lína. Kortið hefur verið uppfært.

Uppfært 14. janúar kl. 07:50

Veðurstofan hefur uppfært hættumatskort í ljósi túlkunar nýjustu gagna.

Hætta hefur aukist á öllum svæðum.

Hættumatskortið gildir til kl. 19, mánudaginn 15. janúar að öllu óbreyttu.

Uppfært 14. janúar kl. 06:10

Skjálftavirknin heldur áfram að færast suður og fleiri skjálftar hafa mælst undir miðri byggðinni í Grindavík á síðustu klukkustund.

Skjálftavirknin og þær breytingar sem sjást á GPS stöðvum eru sambærilegar við það sem sást í aðdraganda eldgossins 18. desember. Helsti munurinn nú og þá er sá að skjálftavirknin er talsvert sunnar.

Miðað við þróun skjálftavirkninnar er ekki hægt að útiloka þá sviðsmynd að kvika komi upp innan bæjarmarkanna í Grindavík.

Kort sem sýnir skjálftavirkni frá kl. 02:30 til kl. 06:30. Nýjustu skjálftarnir eru rauðir.

Uppfært 14. janúar, kl. 05:00

Rétt fyrir kl. 3 í nótt hófst áköf smáskjálftahrina við Sunhnúksgíga. Hátt í 200 jarðskjálftar hafa verið mældir á svæðinu og hefur virknin færst í átt að Grindavík.

Stærsti skjálftinn sem hefur mælst er  um 3,5 að stærð. Mæld­ist hann klukk­an 04:07 við Hagafell.

Bæði borholuþrýstingsmælingar (frá HS Orku) og rauntíma GPS stöðvar á svæðinu sýna einnig breytingar og því er líklegt að kvikuhlaup sé að eiga sér stað. 

Túlkun á þessum gögnum bendir til þess að eldgos sé yfirvofandi. Hraungos er líklegasta sviðsmyndin.

Kort sem sýnir staðsetningu skjálfta í hrinunni. Svartir hringir tákna skjálfta sem hafa verið yfirfarnir kl. 5:00.

Uppfært 12. janúar, kl. 16:45

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumatskort vegna jarðhræringanna á Reykjanesskaga.

Eins og áður sýnir kortið mat á hættum sem eru til staðar og nýjum hættum sem gætu skapast með litlum fyrirvara innan tilgreindra svæða. Eingöngu er lagt mat á hættu innan þessara svæða, en hættur geta leynst utan þeirra.

Heildarhættumat fyrir svæðin er óbreytt frá síðasta korti. Þó er breyting á mati á hættu í tengslum við sprungur innan svæðis 4, þ.e. Grindavík.

Hætta í tengslum við skyndilega opnun á sprungum sem hafa verið kortlagðar innan bæjarmarka Grindavíkur hefur verið metin hærri. Sú breyting hefur hins vegar ekki áhrif á heildarhættumat fyrir Grindavík. Það skal tekið fram að hætta í tengslum við sprungur er bundin við þekkt og afmörkuð svæði innan bæjarmarkanna.

Kortið gildir til þriðjudagsins 16. janúar að öllu óbreyttu.

Smelltu á kortið til að sjá það stærra.

Uppfært 12. janúar kl. 13.30

Áfram mælist landris við Svartsengi vegna kvikusöfnunar sem getur leitt til eldgoss.

Það er mat vísindamanna að ef til eldgoss kemur, er líklegast að kvikan leiti frá Svartsengi yfir í Sundhnúksgígaröðina og að gos komi upp á svæðinu milli Stóra-Skógfells og Hagafells, eða á svipuðum slóðum og gaus 18. desember.

Eldgos gæti hafist með litlum fyrirvara. Merki um að kvika sé að brjóta sér leið upp á yfirborðið kæmu fram í skyndilegri, staðbundinni og ákafri smáskjálftavirkni. Í aðdraganda gossins 18. desember liðu um 90 mínútur frá því að fyrstu merki sáust þangað til að kvika var komin upp og eldgos hafið.

Undanfarna daga hefur skjálftavirkni á svæðinu verið afar væg. Ef kvika færi að leita til yfirborðs, má búast við að skjálftavirknin samfara því væri svipuð og sást í aðdraganda gossins 18. desember, bæði hvað varðar stærð skjálfta og fjölda þeirra. Áhrif þeirrar skjálftavirkni mun gæta bæði í Svartsengi og í Grindavík. Miðað við stöðuna núna, er afar ólíklegt að við fáum aftur jafn öfluga skjálftavirkni og varð þegar kvikugangurinn stóri myndaðist 10. nóvember.

Nýtt hættumatskort byggt á túlkun nýjustu gagna og þróun atburðarásarinnar síðustu daga er í vinnslu og  verður gefið út síðar í dag. 

Kort sem sýnir staðsetningu yfirfarinna skjálfta frá miðnætti 8. janúar til kl. 9.30 í dag, 12. janúar.

Uppfært 9. janúar kl. 11:30

Jarðskjálftavirkni helst nokkuð svipuð og hefur verið undanfarna daga. Enn mælist frekar lítil skjálftavirkni en hún er að mestu bundin við svæðið á milli Hagafells og Stóra Skógfells þar sem miðja kvikugangsins er staðsett. Áfram er einnig nokkur skjálftavirkni í Fagradalsfjalli og hefur hún verið viðvarandi frá 18. desember.

Landris mælist enn á svæðinu í Svartsengi sem hefur á heildina litið verið nokkuð stöðugt frá gosinu 18. desember, sbr. rauðu punktana á meðfylgjandi mynd, sem sýnir mælingu GPS stöðvarinnar SENG í Svartsengi. Land hefur risið u.þ.b. 5 mm á dag undanfarið og er hæð nú um 5 cm hærra en mældist fyrir kvikuhlaupin 10. nóvember og 18. desember síðastliðinn.

Líkanreikningar sem byggjast á aflögunarmælingum (GPS og gervihnattamyndum) benda til þess að rúmmál þeirrar kviku sem hefur safnast í lárétta kvikuinnskotið undir Svartsengi síðan 18. desember er nú orðið svipað og það magn sem hljóp þaðan og myndaði kvikuganginn sem gaus úr 18. desember síðastliðinn. Þetta þýðir að það er aukin hætta á kvikuhlaupi næstu daga. Það er mikilvægt að árétta að kvikuhlaup geta leitt til eldgoss og síðasta gos hófst með mjög skömmum fyrirvara.

Veðurstofan gaf út uppfært hættumatskort 5. janúar síðastliðinn og verður það endurmetið 12. janúar næstkomandi að öllu óbreyttu.

Afstæðar mælingar GPS stöðvarinnar SENG í Svartsengi frá byrjun október 2023 í norður, austur og lóðréttar stefnur (efst, miðja, neðst). Neðsti ferillinn sýnir landris í millimetrum, og er mælingin í dag sýnd með grænum punkti.

Uppfært 5. janúar kl. 17:30

Nýtt hættumat hefur verið gefið út af Veðurstofu Íslands. Kortið endurspeglar hættur á Grindavík – Svartsengi svæðinu eins og þær eru metnar þann 5. janúar 2024. Hættumatið byggir á nýjustu gögnum, þar á meðal jarðskjálfta og aflögunargögnum, auk líkanreikninga. Einnig eru metnar líkur á eldgosavá í  öllum sex svæðunum sem skilgreind eru á hættumatskortinu.

Aðalbreytingin er á Svartsengi svæðinu (svæði 1), þar sem nú er talin vera „nokkur hætta“, en það er lækkun frá síðustu útgáfu kortsins. Ástæðan fyrir þessari breytingu er að hætta vegna myndunnar á stórum sprungum á yfirborði er talinn minni þar sem engar nýjar slíkar sprungur hafa myndast að undanförnu. Auk þess sem samtúlkun vísindafólks á vöktunargögnum á samráðsfundi Veðurstofunnar, bendir til þess að Sundhnúksgígaröðin, milli Stóra-Skógfells og Hagafells, sé lang líklegasta upptakasvæði eldgoss.

Það er mikilvægt að árétta að síðasta gos hófst með mjög skömmum fyrirvara. Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið gaumgæfilega allan sólarhringinn og er í beinu sambandi við almannavarnir um stöðu mála.

Smellið á kortið til að stækka það.

Uppfært 5. janúar kl. 13:30

Enn mælist landris við Svartsengi með svipuðum hraða og undanfarna daga. Þetta var staðfest með GPS gögnum sem voru til umræðu á samráðsfundi vísindafólks á vegum Veðurstofu Íslands í morgun. Eins og greint hefur verið frá þá er þetta vísbending um að kvikuþrýstingur sé að byggjast upp og þar með aukast líkur á nýju kvikhlaupi og einnig eldgosi. Ekki er þó útilokað að þetta sé vísbending um að það dragi úr kvikuinnflæði.

Tæplega 490 skjálftar áttu sér stað við kvikuganginn frá því á þriðjudaginn 2. janúar. Þar af eru 14 yfir M 1,0 að stærð, sá stærsti var 1,8 að stærð norður af Hagafelli. Miðvikudaginn 3. janúar varð skjálfti 4,3 að stærð og 3,5 að stærð nærri Trölladyngju, fjölmargir eftirskjálftar fylgdu og hafa um 900 skjálftar mælst á svæðinu.

Jarðskjálftarnir við Trölladyngju 3. janúar síðastliðinn urðu á þekktri jarðskjálftasprungu þar sem stærri skjálftar hafa orðið nokkrum sinnum áður. Engin merki eru um að þeir tengist kvikuhreyfingum beint. En, þær miklu landbreytingar sem hafa orðið á Reykjanesi í tengslum við kvikugangana í Fagradalsfjalli, landrisi við Svartsengi, kvikuganginn við Sundhnúk 10. nóvember og eldgosið 18. desember hafa mælst á öllu vestanverðu Reykjanesinu og hafa áhrif á skjálftavirkni á svæðinu öllu.  

Það er áfram mat vísindamanna að ef til eldgoss kemur, er líklegast er að það gjósi aftur á Sundhnúksgígaröðinni, á milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Það er hins vegar mikilvægt að rifja upp að kvikuhlaup enda ekki alltaf í eldgosi, eins og dæmi eru um í tengslum við virknina við Fagradalsfjall og eins í Kröflueldum.

Uppfært hættumatskort verður birt seinna í dag.

Uppfært 3. janúar kl. 11.20

Jarðskjálfti að stærð 4,5 mældist nærri Trölladyngju kl. 10:50. Annar skjálfti að stærð 3,9 mældist skömmu síðar kl.10:54, og fjöldi eftirskjálfta hafa mælst. Skjálftarnir urðu á um 5 km dýpi og er líklegast um að ræða svokallaða „gikkskjálfta“ sem eru viðbrögð við spennulosun vegna jarðhræringa á Reykjanesskaga. Skjálftarnir fundust víða á Suður- og Vesturlandi.

Staðsetning skjálftanna er um 20 km NNA við Svartsengi, þar sem landris vegna kvikusöfnunar er í gangi.

Meðfylgjandi mynd sýnir staðsetningu skjálftans sem varð kl. 10:50 og áhrifasvæði hans.

Uppfært 2. janúar kl. 11:45

Dregið hefur úr hraðanum á landrisinu við Svartsengi. Þetta var staðfest með GPS gögnum sem voru til umræðu á samráðsfundi vísindafólks á vegum Veðurstofunnar í morgun.

Það að dragi úr hraða landriss er vísbending um að kvikuþrýstingur sé að byggjast upp og þar með aukast líkur á nýju kvikuhlaupi og einnig eldgosi. Þetta er sambærileg breyting á landrisi og fór að sjást í lok dags 15. desember, en þá hófst gos um þremur dögum síðar. Erfitt er þó að fullyrða um hvort að það munstur endurtaki sig.

Fyrstu merki um að kvikuhlaup sé hafið er skyndilega aukning í skjálftavirkni, en slík merki sáust rétt áður en eldgosið hófst 18. desember.

Undanfarna daga hefur skjálftavirkni á svæðinu verið nokkuð stöðug, en í kringum 200 skjálftar hafa mælst á dag. Flestir skjálftanna mælast undir 1,0 að stærð en um 30 skjálftar yfir 1,0 hafa mælst frá 29. desember og sá stærsti var 2,1 að stærð og átti upptök í nyrsta hluta Grindavíkur.

Það er áfram mat vísindamanna að ef til eldgoss kemur, er líklegast er að það gjósi aftur á Sundhnúksgígaröðinni, á milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Það er hins vegar mikilvægt að rifja upp að kvikuhlaup enda ekki alltaf í eldgosi, eins og dæmi eru um í tengslum við virknina við Fagradalsfjall og eins í Kröflueldum.

Hættumatskort sem Veðurstofan gaf út 29. desember er óbreytt og gildir til 5. janúar að öllu óbreyttu.

Áfram mælist skjálftavirkni í vestanverðu Fagradalsfjalli en þar hafa rúmlega 100 smáskjálftar mælst frá 29. desember. Rýnt verður nánar í aflögunargögn á næstunni til að fá skýrari mynd á stöðuna við Fagradalsfjall.

Uppfært 29. desember kl. 14:30

Land heldur áfram að rísa við Svartsengi. Við GPS stöðina í Svartsengi (SENG) hefur land nú náð sambærilegri hæð og mældist rétt fyrir eldgosið 18. desember. Hraði landrissins síðan 18. desember hefur haldist nokkuð stöðugur sem er frábrugðið stöðunni fyrir síðasta gos, en þá hægðist á landrisi vikurnar fyrir gosið. Erfitt er þó að fullyrða um að landris hægi á sér í aðdraganda næsta goss, en það hefur þó verið tilfellið í gosum sem hafa orðið á Reykjanesskaga síðustu ár og var einnig notað til viðmiðunar í Kröflueldum. Óvissa er hins vegar um hversu mikill kvikuþrýstingur þarf að byggjast upp áður en kvika fer að leita upp á yfirborðið.

Landrisinu nú fylgir ekki eins mikil skjálftavirkni og áður. Ástæða þess er að í atburðunum 10. nóvember og 18. desember losnaði um mikla spennu á svæðinu þegar kvika braut sér leið í jarðskorpunni.  Í aðdraganda síðasta goss urðu allnokkrir skjálftar yfir 3 og einn yfir 4 að stærð. Samfara áframhaldandi landrisi er líklegt að skjálftavirkni aukist aftur.

Á meðan að kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi eru líkur á öðru kvikuhlaupi og að það leiði til eldgoss. Líkurnar aukast með hverjum deginum sem líður. Líklegast er að það gjósi aftur á Sundhnúksgígaröðinni, á milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Mikilvægt er að rifja upp að kvikuhlaup enda ekki alltaf í eldgosi, eins og dæmi eru um í tengslum við virknina við Fagradalsfjall og eins í Kröflueldum.

Veðurstofan hefur gefið út uppfært hættumatskort byggt á samtúlkun gagna á samráðsfundi vísindafólks sem haldinn var nú í morgun. Mat á hættustigi innan svæðanna er óbreytt frá því síðast. Breyting hefur þó verið gerð á þeim hættum sem eru mögulegar innan svæðis 4, Grindavík. Þar hafa bæst við hættur vegna hugsanlegs hraunflæðis og gasmengunar. Ástæða breytinganna eru auknar líkur á eldgosi norðan Grindavíkur. Þær breytingar hafa þó ekki áhrif á heildarmat á hættustigi svæðisins. Þetta hættumatskort gildir til 5. janúar að öllu óbreyttu.

Það er mikilvægt að árétta að síðasta gos hófst með mjög skömmum fyrirvara. Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið gaumgæfilega allan sólarhringinn og er í beinu sambandi við almannavarnir um stöðu mála.

• Næstu daga mun sólahringsvakt Veðurstofunnar uppfæra athugasemd sérfræðings daglega og oftar ef þörf er á.

Smelltu á kortið til að sjá stærri útgáfu

Uppfært 27. desember kl. 12:40

Um 730 jarðskjálftar hafa mælst umhverfis kvikuganginn frá því á föstudaginn 22. desember, þar af mældust tæplega 40 jarðskjálftar stærri en 1,0. Stærsti skjálftin á tímabilinu mældist 2,1 að stærð þann 26. desember, norðan við Hagafell. Ef dýpi skjálfta er skoðað fyrir tímabilið eru þeir á um 4,0 km dýpi að jafnaði. Á sama tímabili (22. des þar til kl. 09:30 í dag) mældust um 140 jarðskjálftar í vestanverðu Fagradalsfjalli þar af fimm jarðskjálftar 1,0 og stærri, þeir voru að jafnaði dýpri en við kvikuganginn, eða á um 7,0 km dýpi.

Land heldur áfram að rísa við Svartsengi og er hraðinn mjög svipaður og var fyrir eldgosið 18. desember. Þetta þýðir að kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi, og eru líkur á að það leiði til annars kvikuhlaups og einnig eldgoss. Líkanreikningar benda til þess að um 11 milljónir rúmmetra af kviku hafi farið úr kvikuhólfinu undir Svartsengi og inn í kvikuganginn sem myndaðist þann 18. desember og endaði í eldgosi. Miðað við núverandi hraða á landrisinu mun taka um tvær vikur fyrir sama rúmmál að safnast í kvikuhólfið. Mikil óvissa er þó um hvenær þrýstingur í kvikuhólfinu verður nógu hár til að koma af stað nýju kvikuinnskoti.

Rétt er að benda á að kvikugangurinn sem myndaðist 10. nóvember náði um 15 km leið, frá Kálfafellsheiði í norðri og út í sjó suðvestan við Grindavík. Þetta þýðir að kvika hafi náð undir allt svæðið. Líklegasta upptakasvæði fyrir næsta eldgos er þó á milli Stóra-Skógfells og Hagafells. Áfram eru líkur á eldgosi sem aukast með hverjum deginum sem líður.

Hættumatskort sem gefið var út 22. desember er enn í gildi. Nýtt hættumatskort verður gefið út næsta föstudag, 29. desember.

Tímaröð fyrir GPS stöðina Svartsengi (SENG). Myndin sýnir breytingar í norður, austur og upp síðustu 90 daga. Bláa línan sýnir innskotið 10. nóvember og rauða línan sýnir eldgosið 18. desember. Hver punktur er 24 klst meðaltal og lóðrétti þátturinn sýnir vel landrisið við Svartsengi.

Uppfært 22. desember kl. 15:50

Eins og tilkynnt var í gær er gosvirkni í Sundhnúksgígjum lokið. Tæplega 90 jarðskjálftar mældust yfir ganginum sem er örlítið meira en í gær. Stærsti skjálftinn var 1,6 vestan við Hagafell rúmlega 16:00 í gær (21. desember).

Land fór strax aftur að rísa við Svartsengi eftir að gos hófst mánudagskvöldið 18. desember. Hraðinn á landrisinu er meiri en fyrir gos. Þetta þýðir að kvikusöfnun heldur áfram undir Svartsengi, og líklegt er að það leiði til annars kvikuhlaups og mögulega eldgoss. Líklegasta upptakasvæði fyrir eldgos er á milli Stóra-Skógsfells og Hagafells. Landriskúrfan eins og hún mældist frá kvikuhlaupinu 10. nóvember þar til gos hófst 18. desember einkenndist af hægt minnkandi landrismerki þar sem gos hófst þegar verulega hafði dregið úr landrishraðanum. Þetta ferli á mjög líklega eftir að endurtaka sig og búast má við að næsta kvikuhlaup geti hafist með litlum fyrirvara þegar draga fer aftur úr landrishraða. Líkur á eldgosi aukast því með hverjum deginum sem líður.

Veðurstofan hefur gefið út nýtt hættumatskort byggt á að gosvirkni er lokið. Hættumatskortið tekur gildi klukkan 16:00 í dag (22. desember) og gildir til 29. desember klukkan 18:00. Breytingin felst í að svæði 2 og 3 hefur verið fært af mjög mikilli hættu (fjólubláu) í mikla hættu (rautt). Hættumat á öðrum svæðum er óbreytt. Sér í lagi er vakin er athygli á því að hættumat fyrir Grindavík er óbreytt frá fyrra hættumatskorti og er enn í töluverðri hættu. Veðurstofan bendir á að aðstæður geta breyst hratt og veðuraðstæður hverju sinni geta haft veruleg áhrif á næmni jarðskjálfta- og GPS-kerfa Veðurstofunnar. Við þær aðstæður getur viðbragstími lengst töluvert. Við þessar aðstæður getur viðbragðstími styst. 

Veðurspá fyrir Grindavík á morgun, Þorláksmessu (23. desember) er norðaustan 10-15 m/s, snjókoma með köflum og mögulega skafrenningur. Frost verður 3 til 5 stig. Á Aðfangadag (24. desember) er norðan 13-18 m/s og stöku él, en 10-15 m/s síðdegis og líkur á éljum minnka. Áfram má búast við skafrenningi öðru hvoru. Frost 0 til 2 stig.

Hættumatskort sem tekur gildi 22. desember kl: 16:00 og gildir til 29. desember klukkan 18:00. Eingöngu er lagt mat á hættu innan lituðu svæðanna, en hættur geta leynst utan þeirra. Aðstæður innan og utan svæðanna geta breyst með litlum fyrirvara.

• Næstu daga mun sólahringsvakt Veðurstofunnar uppfæra athugasemd sérfræðings daglega og oftar ef þörf er á.

Uppfært 21. desember kl. 12:20

Eins og kom fram í uppfærslu í morgun virðist vera slokknað í gígum gossprungunnar á Sundhnúksgígum en þó er ekki útilokað að hraunrennsli sé enn og þá í lokuðum rásum. Áfram hefur dregið úr jarðskjálftavirkni og síðasta sólarhringinn hafa um 70 smáskjálftar mælst yfir kvikugangingum. Stærsti skjálftinn mældist 1,4 að stærð klukkan 14:27  í gær og stærsti skjálftinn frá miðnætti er 1,9 að stærð. Aflögunarmælingar í Svartsengi sýna litla hreyfingu en mælingar sem fást næstu daga munu skýra betur stöðuna þar.

Gasdreifing og þá aðallega vegna afgösunar hraunbreiðunnar mun fara til suðausturs og út á haf í dag. Á morgun verður hægari norðaustanátt og fer þá gasið til suðvesturs.

Að svo stöddu er erfitt að segja til um framhaldið en vísindamenn Veðurstofunnar eru sífellt að meta nýjustu gögn og áfram er fylgst náið með svæðinu.

Uppfært 21. desember kl. 9:45

Vísindamenn sem eru í flugi yfir gosstöðvunum staðfesta að engin gosvirkni er sjáanleg og virðist vera slokknað í gígum en glóð er enn sjáanleg í hraunbreiðu. Þetta staðfesti einnig starfsmaður Eflu sem er á Sýlingarfelli. Virknin virðist hafa dottið niður seint í nótt eða mjög snemma í morgun. Þó er enn mögulegt að hraunrennsli sé í lokuðum rásum og því ótímabært að lýsa yfir goslokum.

Uppfært 20. desember kl. 18:00

Gosið sem hófst á Sundhnúksgígaröðinni 18. desember byrjaði af miklum krafti og fyrirvarinn á því var mjög skammur. Það liðu um 90 mínútur frá því að fyrstu merki sáust og þangað til að gos hófst. Gosið er á kvikuganginum sem myndaðist 10. nóvember og kvikan kemur líklega undan Svartsengi þar sem land hefur risið ítrekað frá 2020.

Síðasta sólarhringinn hefur mesta virknin í eldgosinu haldist um miðbik sprungunnar sem opnaðist 18. desember. Skjálftavirkni hefur haldist nokkuð stöðug og litlar breytingar hafa verið á aflögun frá því að eldgos hófst. Í ljósi þessa, er það mat Veðurstofunnar að líkurnar á að nýtt gosop myndist án fyrirvara innan Grindavíkur hafi minnkað.

Veðurstofan hefur því gefið út nýtt hættumatskort sem tekur gildi á morgun, fimmtudaginn 21. desember, kl. 7.00. Hættumatskortið gildir til 28. desember.

Það skal tekið fram að þrátt fyrir að líkur á gosopnun innan svæðis 4 hafi minnkað, er hættan á því svæði engu að síður metin töluverð.

Þó svo að dregið hafi úr virkninni frá því að gos hófst, er kraftur gossins núna engu að síður mikill og er sambærilegur við gosin sem urðu við Fagradalsfjall. Það hefur einnig sýnt sig að kvikan getur komist hratt upp á yfirborðið sem gefur ekki mikið ráðrúm til þess að senda út viðvaranir. Taka þarf tillit til þessa þegur kemur að endurskoðun á hættumati. Eins þurfa nokkrir dagar að líða frá því að hraunflæði hættir við gosstöðvarnar og þangað til hægt væri að lýsa yfir goslokum.

Uppfært 20. desember kl. 13:00

Áfram dregur úr krafti gossins. Á nýjum yfirlitsmyndum af svæðinu sést að nú gýs úr tveimur gígum. Mest virkni er í gígnum sem er beint austur af Sýlingarfelli og er syðsti gígurinn af þessum þremur sem voru virkir í gær.

Hraun heldur áfram að flæða í austur út frá eldstöðvunum, en einnig hefur hrauntunga runnið í vestur fyrir norðan Stóra-Skógsfell. Engin breyting er sjáanleg á hraunjaðrinum sem er lengst í suður. Á gervitunglamyndum sem teknar voru í gærkvöldi sést að hraunbreiðan sem hefur myndast er um 3,7 km² að flatarmáli.

Í dag verður vestlæg átt og möguleiki að gasmengun berist yfir höfuðborgarsvæðið um tíma. Vindur verður norðvestlægari í kvöld og á morgun og þá fer mengunin til suðausturs og út á haf. Veðurstofan gefur reglulega út gasmengunarspá.

Verulega hefur dregið úr jarðskjálftavirkni og síðasta sólarhringinn hafa um 80 smáskjálftar mælst yfir kvikugangingum. Stærsti skjálftinn mældist 2,2 að stærð klukkan 10:55 í gærmorgun og stærsti skjálftinn frá miðnætti er 1,2 að stærð.

Hér sjáum við kort sem sýnir útlínur hraunsins kl. 19:35 í gær 19. desember. Byggt á gervitunglamyndum. Þá var hraunið um 3,7 km². Gossprungurnar miðast við virkni um miðjan dag í gær.

• Hér má fylgjast með gasmengunarspá í rauntíma.
  

Uppfært 19. desember, kl. 18:20

Veðurstofan hefur gefið út nýtt hættumatskort byggt á túlkun nýjustu gagna og út frá stöðu virkninnar í eldgosinu við Sundhnúksgíga.

Hætta hefur aukist umtalsvert á öllum svæðum sem skilgreind voru á eldra hættumatskorti, svæði 1 – 4. Tvö ný svæði hafa bæst við kortið, svæði 5 – 6. Að öllu óbreyttu gildir þetta kort til fimmtudagsins 28. desember.

Smellið á kortið til að sjá það stærra. 

Kortið sýnir mat á hættum sem eru til staðar og nýjum hættum sem gætu skapast með litlum fyrirvara innan tilgreindra svæða. Eingöngu er lagt mat á hættu innan þessara svæða, en hættur geta leynst utan þeirra. Aðstæður innan og utan svæðanna geta breyst með litlum fyrirvara.

Áfram líkur á frekari gosopnunum

Áfram dregur úr krafti gossins. Á nýjum yfirlitsmyndum af svæðinu sést að nú gýs úr þremur gosopum suðaustur af Stóra-Skógfelli, en gosopin voru áður fimm. Hraun hefur að mestu flætt í austur út frá eldstöðvunum, en einnig er hrauntunga að teygja sig í vestur fyrir norðan Stóra-Skógfell.

Frá því að gos hófst hafa um 320 skjálftar mælst yfir kvikugangingum. Stærsti skjálftinn mældist 4.1 að stærð klukkan 23:25. Eftir miðnætti hefur dregið töluvert úr skjálftavirkni og frá því klukkan 12 í dag hafa aðeins 10 skjálftar mælst.

Í kjölfar eldgossins við Sundhnúksgíga hefur land sigið um 7 cm í Svartsengi. Áður hafði land risið þar um 35 cm frá því að kvikugangurinn myndaðist 10. nóvember. Of snemmt er að segja til um hvort kvika haldi svo áfram að safnast undir Svartsengi og land taki að rísa að nýju.

Á meðan að áfram gýs við Sundhnúksgíga eru auknar líkur á frekari gosopnunum, á upphaflegu sprungunni sem og lengra til norðurs eða suðurs. Ef horft er til aðdraganda gossins, þá liðu um 90 mínútur frá því að fyrstu merki sáust og þangað til að gos hófst. Miðað við upphaf gossins við Sundhnúk getur fyrirvari á nýjum opnunum því verið mjög stuttur.

Uppfært 19. desember, kl 12:30 - Fréttin hefur verið uppfærð

Mælingaflug sem var áætlað kl. 13:00 í dag var aflýst vegna veðurs.

Áfram dregur úr krafti eldgossins við Sundhnúksgíga. Hraunflæði er gróflega áætlað um ¼ af því sem það var í byrjun og er þriðjungur upphaflegu sprungunnar virkur. Kvikustrókar eru einnig lægri en í byrjun goss, um það bil 30 metrar þar sem þeir ná hæst. Þessar tölur eru sjónrænt mat úr könnunarflugi, annað mælingaflug er á áætlun kl. 13 í dag þar sem skýrari mynd fæst af þróun virkninnar.

Þróun gossins svipar til eldgosa við Fagradalsfjall þar sem gossprungurnar eru byrjaðar að draga sig saman og mynda stök gosop. Á þessum tímapunkti eru um fimm gosop sem eru dreifð eftir upphaflegu sprungunni. 

Samkvæmt upplýsingum vísindafólks sem fór í seinna þyrluflug Landhelgisgæslunnar um kl. 4:00 í nótt hafði heildarlengd gossprungusvæðisins ekki breyst mikið frá því í upphafi. Lítil virkni var við suðurenda sprungunnar við Hagafell og mesta hraunrennslið leitar í austur í átt að Fagradalsfjalli. Tveir taumar ná í vestur, báðir norðan við Stóra-Skógfell.

Í dag berst gosmökkurinn undan vestan og norðvestan átt. Gasmengunar gæti orðið vart í Vestmannaeyjum í dag, en ekki annars staðar í byggð. Samkvæmt veðurspá gæti gasmengunar orðið vart á höfuðborgarsvæðinu seint í nótt eða í fyrramálið.

Verið er að vinna nýtt hættumatskort og verður það gefið út síðar í dag.

Bylgjuútslags mynd frá ICEYE frá klukkan 03:11 í morgun (19. desember 2023). Fyrstu greiningar á þessari mynd sýna gosop (gul lína) og hraunflæði (lituð svæði). Athugaðu að varnargarðar sem byggðir voru um Svartsengi eru ljósnir og vel sjáanlegir á myndinni.

Uppfært 19. desember, kl. 02:50

Heldur virðist vera að draga úr krafti eldgossins sem hófst fyrir um fjórum klukkustundum. Það sést bæði á skjálftamælum og GPS mælum. Það að þegar sé að draga úr virkninni er ekki vísbending um hversu lengi eldgosið mun vara, heldur frekar að gosið sé að ná jafnvægi. Þessi þróun hefur sést í upphafi allra gosanna á Reykjanesskaganum síðustu ár.

Áfram gýs á allri gossprungunni, mestur er krafturinn um miðja sprunguna á því svæði sem er merkt „Svæði 3“ og er appelsínugult á hættumatskorti sem gefið var út fyrir viku.

Sprungan er alls um 4 km löng og er norðurendi sprungunnar rétt austan við Stóra-Skógfell og syðri endinn rétt austan við Sundhnúk.  Fjarlægðin frá syðri endanum að jaðri Grindavíkur er tæpir 3 km.

Veðurstofan mun halda áfram að vakta þróun virkninnar og er í beinu sambandi við almannavarnir og viðbragðsaðila á svæðinu. Vaktin mun birta upplýsingar um þróun atburðarásarinnar undir „Athugasemdir sérfræðings“ eftir því sem þurfa þykir. Samráðsfundur vísindamanna verður haldinn í fyrramálið.

Þessi frétt verður næst uppfærð um kl. 9, 19. desember.

Smelltu á myndina til að sjá hana stærri.

Uppfært 19. desember kl. 00:30

Samkvæmt nýjustu mælingum er skjálftavirknin að færast í suður í átt til Grindavíkur. Virknin sem mælist er aðeins austan við kvikuganginn sem myndaðist 10. nóvember. Þessi þróun skjálftavirkninnar ásamt mælingum úr GPS tækjum er vísbendingu um að kvikan sé að færast í suðvestur og gossprungan gæti lengst í áttina að Grindavík.

Uppfært kl. 23:19 - Fréttin hefur verið uppfærð

Fyrsta staðsetning gosopsins og áætluð lengd sprungu miðað við allra fyrstu upplýsingar má sjá hér að neðan.

Eldgosið hófst kl. 22.17 í kjölfar skjálftahrinu sem hófst um kl. 21.

Von er á frekari upplýsingum úr flugi með þyrlu Landhelgisgæslunnar.

Áætluð lengd sprungunnar er um 3,5 og hefur lengst nokkuð hratt. Til samanburðar var lengd sprungunnar í eldgosinu við Litla-Hrút um 8-900 m.

Áætlað hraunflæði í eldgosinu eri um 100 til 200 rúmmetrar á sekúndu sem er margfalt meira en í fyrri gosum á Reykjanesskaga síðustu ár.

Mynd tekin beint í suður um borð í þyrlu Landhelgisgæslunnar. Grindavík í fjarska. (Ljósmynd: Veðurstofa Íslands)

Uppfært 18. desember kl. 22:50

Eldgos er hafið norðan við Grindavík. Það sést á vefmyndavéĺum og virðast vera staðsett nærri Hagafelli. Eldgosið hófst kl. 22.17 í kjölfar skjálftahrinu sem hófst um kl. 21.

Þyrla Landhelgisgæslunnar fer í loftið innan skamms til þess að staðfesta nákvæma staðsetningu og stærð eldgossins. Nánari upplýsingar verðar aðgengilegar fljótlega.

Uppfært 16. desember kl. 13:30

Of snemmt er að fullyrða að kvikusöfnun við Svartsengi hafi stöðvast og landrisi sé lokið. Vísbendingar eru um að hægt hafi á landrisinu síðustu daga, en nauðsynlegt er að bíða eftir frekari gögnum til að túlka mögulega þróun atburðarásarinnar.

Vísindafólk mun funda um stöðuna strax eftir helgi.

Nýtt hættumatskort verður gefið út miðvikudaginn 20. desember sem mun endurspegla túlkun nýjustu gagna.

Uppfært 15. desember kl. 12:45

Skjálftavirkni er áfram væg og heldur sig mest við Hagafell, en þó mælast skjálftar á öllu svæðinu sem afmarkast af kvikuganginum. Um 460 skjálftar hafa mælst síðan á þriðjudag (12. desember), þar af 30 yfir 1,0 og stærsti skjálftinn 2,8 að stærð á þriðjudagsmorgun nærri Hagafelli. GPS mælingar og gervitunglagögn sýna að landris vegna kvikusöfnunar undir Svartsengi heldur áfram. Á meðan að kvika heldur áfram að safnast fyrir við Svartsengi eru líkur á öðru kvikuhlaupi og einnig eldgosi.

Hættumat sem birt var 6. desember er óbreytt og enn í gildi til 20. desember. Aðstæður innan og utan svæðanna geta breyst með litlum fyrirvara.

Uppfært 13. desember kl. 12:40

Vegna umræðu í tengslum við íbúafundi með Grindvíkingum í gær, virðist vera uppi sá misskilningur að Veðurstofan sé ekki með náttúruvársérfræðing á vakt á kvöldin og að næturlagi.

Því er mikilvægt að árétta að á sólarhringsvakt Veðurstofunnar er að öllu jafna tveir náttúrvársérfræðingar á vakt að degi til og einn náttúruvársérfræðingur á kvöldin og næturna sem vaktar allt landið, auk bakvaktar. Það fyrirkomulag hefur verið til staðar um árabil á Veðurstofunni. Í stórum atburðum fjölgar Veðurstofan sérfræðingum á sólarhringsvakt tímabundið svo að eftirlit væri fullnægjandi hvað varðar viðbragðstíma.

Ráðuneyti Veðurstofunnar, umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið og Guðlaugur Þór Þórðarsson ráðherra, samþykkti 15. nóvember síðastliðinn ráðningu í 8 ný stöðugildi sérfræðinga til að takast á við þær áskoranir sem birtast okkur á Reykjanesskaga og fyrirséð að munu halda áfram næstu árin.  Stöðurnar voru auglýstar 20. nóvember og verið er að vinna úr umsóknum. Stöðugildin munu sérstaklega nýtast í vöktun og samtúlkun gagna í jarðskjálfta- og eldgosavá.

Unnið er hratt að því að skipuleggja vöktun og innleiða nauðsynlegar breytingar í eftirlitskerfum Veðurstofunnar til að fullnægja kröfum hvað varðar viðbragðstíma. Eins og áður hefur komið gerbreytti atburðarrásin og umfang umbrotanna 10. nóvember forsendum Veðurstofunnar fyrir umfangi vöktunar Grindavíkur og Svartsengis gagnvart eldgosavá.  

Viðbragðsaðilar þurfa svo að skoða og meta fjölmarga þætti sem hafa áhrif á þá ákvörðun um hvenær og með hvaða hætti Grindvíkingar geta snúið heim.

Uppfært 12. desember kl. 21:10

Veðurstofan tók þátt í vel sóttum íbúafundi með Grindvíkingum sem haldinn var nú síðdegis í Reykjavík. Benedikt Halldórsson, fagstjóri jarðskjálftavár, fór yfir stöðu mála í jarðhræringunum. Þar endurtók hann það fram hefur komið í fréttum að á meðan land heldur áfram að rísa við Svartsengi eru líkur á öðru kvikuhlaupi og einnig eldgosi. Einnig fór Benedikt yfir þá vinnu sem hefur farið fram á Veðurstofunni í kjölfar umbrotanna sem áttu sér stað 10. nóvember.

Atburðarrásin og umfang umbrotanna, þegar kvika hljóp frá Svartsengi og myndaði kvikugang sem liggur nú undir Grindavík, hafa gerbreytt forsendum Veðurstofunnar þegar kemur að vöktun Grindavíkur og Svartsengis. Veðurstofan vaktar alhliða náttúrvá allan sólarhringinn alla daga ársins og hefur gert um árabil. Þessi nýjasta atburðarrás á Reykjanesskaga kallar hins vegar á mun umfangsmeiri vöktun þegar kemur að eldgosavá.

„Veðurstofan hefur átt í stöðugu samtali við okkar ráðuneyti, umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið og Guðlaugur Þór Þórðarsson ráðherra, sem hefur síðustu misseri heimsótt Veðurstofuna nokkrum sinnum, til að meta stöðuna og hvernig við mögulega getum brugðist við auknum áskorunum vegna vöktunar á margskonar náttúruvá“, segir Árni Snorrason, forstjóri Veðurstofu Íslands. „Nú þegar hefur verið ákveðið að fjölga sérfræðingum á Veðurstofunni til að svara auknum kröfum um vöktun á Reykjanesskaganum. Eins hefur það komið skýrt fram í samtali við ráðherra að í ráðuneyti hans og hjá stjórnvöldum er fullur stuðningur við nauðsynlegar aðgerðir til að mæta auknum kröfum um vöktun jarðhræringanna á Reykjanesskaga, en við erum líklega að fara inn í langvarandi virkt tímabil“, segir Árni.

Árni segir að á Veðurstofunni sé verið að skipuleggja vöktun í ljósi nýrra aðstæðna. Unnið er hratt til að ljúka þeirri vinnu og segir Árni að starfsfólk Veðurstofunnar hafi staðið sig gríðarlega vel undir miklu álagi í langan tíma. „Þetta snýst um það að eiga gott samtal og samvinnu við almannavarnir, lögregluembættið og aðra viðbragðsaðila á svæðinu þannig að áherslur séu réttar og að það ríki traust á milli í samtalinu. Hlutverk Veðurstofunnar með vöktun og hættumati er að skapa forsendur fyrir viðbragðsaðila til að taka ákvarðanir um aðgerðir. Það eru fjölmargir aðrir þættir sem viðbragðsaðilar þurfa að skoða og meta þegar tekin er ákvörðun um hvenær og með hvaða hætti Grindvíkingar geta snúið heim“, segir Árni.

Benedikt Halldórsson, fagstjóri jarðskjálftavár á Veðurstofu Íslands á íbúafundinum nú síðdegis.

Uppfært 12. desember kl. 13:40

Land heldur áfram að rísa við Svartsengi. Hægt hefur aðeins á landrisinu frá því á föstudag, en hraðinn á landrisinu er engu að síður meiri en mældist fyrir 10. nóvember þegar að kvikugangurinn sem liggur undir Grindavík myndaðist.

Á meðan að kvika heldur áfram að safnast fyrir við Svartsengi eru líkur á öðru kvikuhlaupi og einnig eldgosi.

Ef til kvikuhlaups kemur er líklegast að kvikan hlaupi aftur inn í kvikuganginn sem myndaðist 10. nóvember. Líklegasti upptakastaður eldgoss er norður af Grindavík í átt að Hagafelli og svæðinu við Sundhúksgíga.

Skjálftavirkni hefur haldist nokkuð svipuð síðustu daga. Skjálftavirknin er áfram væg og er mest á svæðinu við Hagafell.

Uppfært 8. desember, kl. 16:30

Umbrotahrinunni sem hófst með landrisi við Svartsengi í október er ekki lokið. Land heldur áfram að rísa á sama hraða og síðustu daga. Á meðan að kvika heldur áfram að safnast fyrir við Svartsengi eru líkur á öðru kvikuhlaupi sem gæti endað með eldgosi.

Ef til kvikuhlaups kemur er líklegast að kvikan hlaupi aftur inn í kvikuganginn sem myndaðist 10. nóvember. Líklegasti upptakastaður eldgoss er norður af Grindavík í átt að Hagafelli og svæðinu við Sundhjúksgíga.

Ekki er hægt að fullyrða neitt um hvenær næsta kvikuhlaup verður og gæti það hafist með skömmum fyrirvara. Óvissan um tímasetningu er mjög mikil og kvikuhlaup gæti orðið á næstu dögum eða mögulega eftir marga mánuði.

Skjálftavirkni hefur haldist nokkuð jöfn síðustu daga. Stærsti skjálftinn sem mælst hefur síðustu 3 daga er 2,3 að stærð, en flestir skjálftanna eru í kringum 1 að stærð, alls 30 skjálftar.

Nýtt hættumatskort hefur verið gefið út. Kortið sýnir mat á hættum sem eru til staðar og nýjum hættum sem gætu skapast með litlum fyrirvara innan tilgreindra svæða. Eingöngu er lagt mat á hættu innan þessara svæða, en hættur geta leynst utan þeirra. Aðstæður innan og utan svæðanna geta breyst með litlum fyrirvara.

Kortið verður uppfært reglulega og ræðst af því hver þróun virkninnar verður.

Smellið á kortið til að sjá stærri útgáfu

Uppfært 6. desember, kl. 14:30

Nýjustu gögn benda til að innflæði inn í kvikuganginn sem myndaðist 10. nóvember og liggur undir Grindavík hafi líklega stöðvast. Líkur á eldgosi yfir kvikuganginum í þessari lotu atburðanna á Reykjanesskaga hafa því minnkað verulega. Kvikusöfnun heldur hins vegar áfram undir Svartsengi.

Þessari umbrotahrinu við Svartsengi sem hófst í október er því ekki lokið, en segja má að nýr kafli sé að hefjast með auknum líkum á nýju kvikuhlaupi.

Eins og áður hefur komið fram þá myndaðist kvikugangurinn sem liggur undir Grindavík þegar kvika hljóp úr kvikuinnskotinu við Svartsengi. Líklegt er að sú atburðarrás endurtaki sig. Þegar horft er almennt til umbrotahrina með endurteknum kvikuhlaupum, þá má þó reikna með að næsta kvikuhlaup frá Svartsengi verði minna að umfangi en það sem varð 10. nóvember. Hætta getur þó myndast á umbrotasvæðinu í tengslum við næsta kvikuhlaup. Reikna þarf með að kvikuhlaup geti staðið yfir í nokkrar klukkustundir eða daga með aukinni hættu vegna skjálftavirkni og aflögunar á því tímabili.

Upphafsmerki nýs kvikuhlaups eru skyndileg aukning í skjálftavirkni og skörp breyting í aflögun. Þau merki koma til með að sjást á mælitækjum nokkrum klukkustundum áður en kvikuhlaupið er líklegt til að skapa hættu í  Svartsengi eða Grindavík. Ef til kvikuhlaups kemur gerir Veðurstofan almannavörnum strax viðvart sem virkja um leið sínar viðbragðsáætlanir. Komi til kvikuhlaups eykst aftur hættan á eldgosi. Eins og kemur fram hér að ofan er líklegast að kvika hlaupi aftur frá Svartsengi og yfir í kvikuganginn sem myndaðist í gegnum Sundhnjúksgíga 10. nóvember og því er það líklegasti upptakastaður eldgoss.

Ekki er hægt að fullyrða neitt um hvenær næsta kvikuhlaup verður. Óvissan um tímasetningu er mjög mikil og kvikuhlaup gæti orðið á næstu dögum eða mögulega eftir marga mánuði.

Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið og fylgist grannt með merkjum um mögulegt kvikuhlaup sem og öðrum breytingum sem gætu valdið frekari hættu á umbrotasvæðinu við Svartsengi og í og við Grindavík.

Hliðstæða milli umbrotanna við Svartsengi og í Kröflueldum

Síðustu tvo sólarhringi hafa um það bil 200-300 jarðskjálftar mælst nærri kvikuganginum. Það sem af er degi í dag hafa um 100 jarðskjálftar, sá stærsti 2,0 að stærð, mælst á svæðinu. Meirihluti skjálftavirkninnar er áfram um miðbik kvikugangsins á um 3-4 km dýpi. Mikið sig við Svartsengi veldur því að spenna í jarðskorpunni þar hefur breyst. Þar til fyrra spennustigi verður náð má búast við óverulegri skjálftavirkni á svæðinu.

Þrátt fyrir að dregið hafi úr skjálftavirkni síðustu vikur má búast við frekari umbrotahrinum á Reykjanesskaganum. Dæmi um slíkar umbrotahrinur má sjá í Kröflueldum sem hófust 1975. Á 10 ára tímabili urðu þar 20 kvikuhlaup og enduðu 9 þeirra með eldgosi (Sjá skýringarmynd hér fyrir neðan). Í Kröflueldum fóru kvikuhlaupin öll inn í sama kvikugang og voru mismikil að umfangi. Sambærilega endurtekningu má einnig sjá í virkninni í kringum Fagradalsfjall.

Líkanreikningar út frá nýjustu gögnum benda til þess að rúmmál kviku sem nú hefur safnast fyrir undir Svartsengi sé talsvert minna en rúmmálið var rétt fyrir kvikuhlaupið 10. nóvember. Ef horft er til kvikusöfnunar og kvikuhlaupa í Kröflueldum sést að magn kviku sem safnaðist í Kröfluöskjuna var mest fyrir fyrsta kvikuhlaupið. Minna magn hafði svo safnast fyrir í öskjunni áður en næstu kvikuhlaup fóru af stað. Reikna má með að svipuð þróun verði í tengslum við kvikusöfnun undir Svartsengi og að minna magn kviku þurfi að safnast fyrir til að koma af stað næsta kvikuhlaupi inn í kvikuganginn sem liggur undir Grindavík. Líkur eru á að það mælist hægt vaxandi skjálftavirkni áður en nýtt kvikuhlaup fer af stað, sem eru þá merki um aukinn þrýsting undir Svartsengi.

Myndin sýnir samspil milli myndun kvikuganga og landhæðar í miðri Kröfluöskjunni. Neðri myndin sýnir landhæð mælipunkts innan Kröfluöskjunnar, en sú efri hvar umbrotasvæði voru í hverri hrinu. (Páll Einarsson og Bryndís Brandsdóttir, 2021)

Uppfært 1. desember kl. 16.45

Áfram dregur úr skjálftavirkni á Reykjanesskaga og mælast nú mun færri og smærri skjálftar heldur en síðustu vikur. Flestir skjálftar eru að mælast undir einum að stærð. Virknin er mest milli Sýlingarfells og Hagafells þar sem að kvikugangurinn liggur. Að öllum líkindum er kvikan sem er að safnast undir Svartsengi að fóðra þann kvikugang. Ennþá mælist aflögunum á stöðvum nálægt kvikuganginum en talið er að það sé vegna landriss sem er að eiga sé stað við Svartsengi.

Þrátt fyrir minni virkni við kvikuganginn og næsta nágrenni þá er landris áfram stöðugt við Svartsengi. 

Atburðurinn sem hófst þann 25. október með mikilli skjálftavirkni sem náði toppi að kvöldi 10. nóvember þegar 15 km kvikugangurinn myndaðist er ekki lokið. En segja má með nokkurri vissu að nýr kafli sé hafinn þar sem að sama atburðarrás getur endurtekið sig.

Á þessu stigi er erfitt að segja til um hvenær næsta kvikuinnskot mun eiga sér stað og hvort það komi á svipuðum slóðum. Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið gaumgæfilega.

Uppfært 29. nóvember kl. 11:00

Jarðskjálftavirkni hefur áfram farið hægt minnkandi síðustu tvo sólarhringa. Í gær mældust um 340 skjálftar nærri kvikuganginum og frá miðnætti í dag hafa um 150 skjálftar mælst. Flestir skjálftanna eru smáskjálftar undir M1,0 að stærð á svæðinu austan við Sýlingarfell.

Dregið hefur úr hraða landriss við Svartsengi síðustu daga en hraði þess er áfram þó nokkur, eða allt að 1 cm á sólarhring.

Aflögunargögn og niðurstöður líkanreikninga benda til að megnið af aflöguninni komi til vegna innflæðis undir Svartsengi frekar en innflæðis í kvikuganginn. Með öðrum orðum, þenslan við Svartsengi yfirgnæfir nú merkin við kvikuganginn en hægt dregur þó úr öllum færslum. Innflæði í kvikuganginn einskorðast við svæðið austan við Sýlingarfell. Þótt áfram dragi úr aflögun og skjálftavirkni, eru ennþá taldar líkur á eldgosi og ef til þess kemur er líklegasti staðurinn austan Sýlingarfells.

Hérna sést tímaröð fyrir GPS stöðina Svartsengi (SENG). Hún sýnir færslur síðustu 90 daga í norður, austur og lóðrétt. Bláa línan markar kvikuhlaupið 10. nóvember síðastliðinn til dagsins í dag. 

Þessi mynd sýnir færslurnar frá stöðinni síðan 10. nóvember til dagsins í dag.

Uppfært 27. nóvember kl. 15:40

Jarðskjálftavirkni var nokkuð stöðug síðustu daga og mældust um 500 skjálftar á sólarhring nærri kvikuganginum. Áfram er mest virkni nærri Sýlingarfelli og Hagafelli. Um miðnætti í dag hófst jarðskjálftahviða nærri Sýlingarfelli og virkni jókst tímabundið í rúma klukkustund. Um 170 jarðskjálftar mældust í hviðunni og voru þetta mest smáskjálftar en einn skjálfti mældist 3,0 að stærð. Skjálftavirknin var mest á um 3 – 5 km dýpi.

Út frá aflögunargögnum frá GPS mælum og gervitunglum sést að þensla heldur áfram við Svartsengi og aflögun mælist enn nærri kvikuganginum. Þó mældust engar breytingar á GPS mælingum í tengslum við jarðskjálftahrinuna í nótt. Bæði skjálfta- og aflögunargögn benda til þess að innflæði kviku haldi áfram bæði undir Svartsengi og í miðju kvikugangsins. Skjálftahrinan í nótt gæti verið vísbending um aukinn þrýsting í ganginum.

Í ljósi þessa og samtúlkun nýjustu gagna eru áfram taldar líkur á eldgosi yfir kvikuganginum á meðan innflæði kviku heldur áfram. Mesta hættan á að kvika komi upp er áfram á svæðinu milli Hagafells og Sýlingarfells. Hættumatskort sem Veðurstofan gaf út 22. nóvember er enn í gildi.

Frekari líkanreikningar hafa verið gerðir til að áætla umfang kvikugangsins sem myndaðist 10. nóvember. Þeir líkanreikningar benda til þess að hluti kvikugangsins gæti verið breiðari en áætlað var í fyrstu. Gróft áætlað gæti storknun breiðasta hluta gangsins því tekið nokkra mánuði.

Myndin sýnir yfirfarna skjálfta frá 25. nóvember.

Uppfært 24. nóvember kl. 11:00

Í gær mældust um 650 jarðskjálftar nærri kvikuganginum og frá miðnætti í dag hafa tæplega 300 skjálftar mælst. Langflestir skjálftanna eru undir 1,0 að stærð en stærsti skjálftinn síðustu tvo daga mældist 2,7 að stærð nærri Hagafelli. Áfram dregur úr skjálftavirkni.

Aflögunargögn frá GPS mælum sýna að þensla heldur áfram við Svartsengi og aflögun mælist enn nærri kvikuganginum. Þó eru vísbendingar um að dragi úr aflögunarhraða sé horft á gögn síðustu viku. Hinsvegar er túlkun aflögunargagna flókin á þessu stigi. Það er vegna þess að önnur ferli eins og sprunguhreyfingar tengdar jarðskjálftum og seigfjaðrandi svörun jarðskorpunnar vegna umbrota á svæðinu hafa áhrif á aflögunarmerkin.

Miða við nýjustu samtúlkun allra gagna eru áfram taldar líkur á eldgosi yfir kvikuganginum. Líklegast er að kvika komi upp á svæðinu milli Hagafells og Sýlingarfells. Á meðan að áfram dregur úr aflögun, skjálftavirkni og innflæði í kvikuganginn minnka líkurnar á eldgosi með tímanum.

Hér er yfirlit yfir skjálftavirkni frá föstudeginum, 17. nóvember. Efra grafið sýnir fjölda skjálfta á klukkustund og neðra grafið fjölda skjálfta á dag. Áhrif hvassviðris og öldugangs á Reykjanesskaga 21. og 22. nóvember koma fram í færri mældum skjálftum vegna skertrar næmni mælinga á þeim tíma.

Uppfært 22. nóvember kl. 18:15

Um 300 skjálftar mældust í gær og 100 jarðskjálftar hafa mælst frá miðnætti, sem eru mun færri en síðustu daga. Einnig hefur dregið úr skjálftum yfir 2,0 að stærð. Fram eftir degi er áfram gert fyrir að veður og öldugangur hafi áhrif á næmni kerfisins til að nema minnstu jarðskjálftana.

Aflögun og innflæði tengd kvikuganginum heldur áfram að minnka. Landris við Svartsengi heldur áfram á svipuðum hraða. Líkanreikningar, byggðir á gögnum frá 21. nóvember benda til þess að innflæði í kvikuganginn sé mest við Sundhnúksgíga, um 4 km norð-norðaustan við Grindavík. Litlar hreyfingar hafa mælst innan sigdalsins í og við Grindavík síðustu daga.

Áfram eru taldar líkur á eldgosi á svæðinu yfir kvikuganginum. Líklegasta er að kvika komi upp á svæðinu milli Hagafells og Sýlingarfells. Á meðan að áfram dregur úr aflögun, skjálftavirkni og innflæði í kvikuganginn minnka líkurnar á eldgosi með tímanum.

Út frá nýjustu gögnum og að teknu tilliti til þróunar virkninnar síðan 10. nóvember, hafa líkur á skyndilegri gosopnun innan bæjarmarka Grindavíkur farið minnkandi með hverjum degi og eru í dag taldar litlar. Reikna má með að kvikan í ganginum undir Grindavík sé að hluta til storknuð, sem einnig dregur úr líkum að sú kvika nái skyndilega að brjóta sér leið til yfirborðs innan bæjarmarkanna. Það skal hinsvegar tekið fram að áfram eru taldar líkur á eldgosi yfir kvikuganginum og er líklegasta svæðið fyrir upptök eldgoss milli Hagafells og Sýlingarfells.

Mikilvægt er að taka fram að sterkar vísbendingar eru um tengsl milli kvikusöfnunar í Svartsengi og myndun kvikugangsins 10. nóvember. Líkön benda til þess að kvikan í innskotinu sem myndaði sylluna undir Svartsengi hafi hlaupið í austur að Sundhnúksgígum og í kjölfarið myndað kvikuganginn með þeim miklu umbrotum sem þá urðu. Á meðan að landris í Svartsengi heldur áfram má búast við að kvikan sem er að safnast þar geti hlaupið aftur. Við það gæti hún flætt inn í kvikuganginn sem nú liggur undir Grindavík. Einnig má reikna með að nýr kvikugangur geti myndast t.d. vestur af landrisinu við Svartsengi. Fyrirboðar um slíka atburðarás væri hægt að greina á skjálfta- og GPS mælum.

Hættumatskort frá Veðurstofu Íslands hefur verið uppfært í dag 22. nóvember. Kortið er endurskoðað í takti við þróun virkninnar.

Uppfært 21. nóvember kl. 13:50

Frá miðnætti í dag hafa 165 jarðskjálftar, allir undir 2,0 að stærð, mælst við kvikuganginn, en það er nokkuð færri en síðustu daga en þá hafa mælst um 1500-1800 skjálftar á sólarhring. Gera má ráð fyrir að hvassviðri sem nú gengur yfir landið hefur áhrif á næmni kerfisins til að finna minnstu skjálftana, því er erfitt að meta hvort dragi úr skjálftavirkni að stöddu.

Áfram hægir á aflögun í og við kvikuganginn sem myndaðist 10. nóvember en land heldur áfram að rísa við Svartsengi. Hefur hraðinn á risinu í Svartsengi haldist nánast óbreyttur síðasta sólarhringinn.

Veðurstofan, í góðu samstarfi við sérfræðinga Háskóla Íslands, mun halda áfram vakta svæðið eins vel og hægt er og stöðugt endurmeta og túlka þau gögn sem berast. 

Eins og áður hefur komið fram þá hefur Veðurstofan aukið á vöktun í og við Grindavík, sem og á svæðinu umhverfis Hagafell á meðan íbúar nálgast eigur sínar og verðmæti og verktakar vinna við varnargarða. Skilvirkni þessarar vöktunar veltur á góðri næmni jarðskjálfta- og rauntíma GPS mælinga en næmnin er mjög háð veðuraðstæðum. Í ljósi þess að veðurspá næstu tveggja daga bendir til úrkomu og talsverðs vinds má gera ráð fyrir að bæði næmni jarðskjálfta- og  rauntíma GPS vöktunar Veðurstofunnar skerðist. Brim hefur áhrif á lágu tíðnina í óróamælingunum þar sem öldur koma fram sem órói. Þoka og dimm él hafa síðan áhrif á sjónræna staðfestingu á gosi með myndavélum.

Uppfært 20. nóvember kl. 16:30

Veðurstofa Íslands hefur uppfært hættumatskort fyrir svæðið í kringum Grindavík og Svartsengi. Út frá nýjum gervitunglamyndum af Svartsengi og kvikuganginum ásamt gögnum sem voru til umræðu í morgun með almannavörnum, sérfræðingum frá Veðurstofunni og Háskóla Íslands hefur hættusvæðið verið stækkað frá því áður.

Hættusvæðin eru þrjú eins og sjá má á kortinu. Almannavarnir og Lögreglustjórinn á Suðurnesjum hafa kortið til hliðsjónar í skipulagninu fyrir svæðið. 

Smellið á myndina til að stækka.

Uppfært 20. nóvember kl. 11:50

Frá miðnætti í dag hafa um 700 jarðskjálftar mælst nærri kvikuganginum, sá stærsti 2,7 að stærð nærri Hagafelli. Frá því á föstudag (17. nóvember) hafa um 1500-1800 jarðskjálftar mælst á dag við kvikuganginn og stærsti skjálftinn M3,0 að stærð á föstudagsmorgun.

Nýjar gervitunglamyndir af Svartsengi og kvikuganginum ásamt öðrum gögnum voru til umræðu á samráðsfundi sérfræðinga Veðurstofunnar, Háskóla Íslands og almannavarna í morgun.

Á gervitunglamyndum sem sýna breytingar sem orðið hafa frá 18. – 19. nóvember má sjá skýr merki um landris í Svartsengi á sömu slóðum og landris hafði mælst áður en kvikugangurinn myndaðist 10. nóvember. Þetta er í samræmi við það sem hefur sést á GPS stöðvum umhverfis Svartsengi og er ferli sem hófst strax í kjölfarið á kvikuhlaupinu 10. nóvember. Líkön sem reiknuð hafa verið út frá gervitunglamyndunum sýna að landrisið í Svartsengi er talsvert hraðara en áður en kvikugangurinn myndaðist 10. nóvember. Almennt þegar kvikugangur myndast sígur land í miðju gangsins eins og við sjáum í Grindavík, en rís sitt hvoru megin við hann. Merki um landris í Svartsengi vegna kvikusöfnunar hefur sést í nokkurn tíma, en svo blandast inn í þær mælingar áhrif frá myndun kvikugangsins.

Það að nú sjáist skýr merki um landris í Svartsengi breytir hinsvegar ekki líkunum á því að það gjósi á kvikuganginum. Það er metið m.a. út frá því að jarðskorpan yfir kvikuganginum er miklu veikari heldur en jarðskorpan yfir landrisinu í Svartsengi. Þannig að á meðan að ekki mælist mikil skjálftavirkni á svæðinu í Svartsengi eru ekki taldar miklar líkur á að gos komi upp þar, heldur miklu frekar yfir kvikuganginum þar sem kvikan á auðveldast með að komast upp á yfirborð.

Áframhaldandi landris við Þorbjörn í kjölfar myndunnar kvikugangsins, sýnir að við erum ennþá í miðri atburðarrás. Áfram þarf að gera ráð fyrir að þessi atburðarrás á svæðinu geti breyst með litlum fyrirvara. Veðurstofan, í góðu samstarfi við sérfræðinga Háskóla Íslands, mun halda áfram vakta svæðið eins vel og hægt er og stöðugt endurmeta og túlka þau gögn sem berast.  

COSMO-Skymed bylgjuvíxlmynd sem spannar 24 klukkustundir milli 18. og 19. nóvember kl. 06:41. Merki um landris sést í appelsínugulu/rauðu litunum í kringum Svartsengi sem gefur til kynna djúpa þenslu (>5 km).

Uppfært 18. nóvember kl. 14:40

Virknin við kvikuganginn er nánast óbreytt frá því í gær. Síðasta sólarhring hafa mælst um 1700 skjálftar og síðan um miðnætti um 1000 skjálftar. Stærsti skjálftinn síðan á miðnætti mældist 2,8 að stærð í Hagafelli 3.5 km NNA af Grindavík.

Upplýsingafundur almannavarna var haldinn í dag kl. 13 þar sem farið var yfir stöðu mála.

Uppfært 17. nóvember kl. 12:00

Skjálftavirkni tengd kvikuganginum sem myndaðist fyrir um viku síðan helst nokkuð stöðug frá því í gær. Alls hafa um 2000 skjálftar mælst síðusta  sólarhringinn og er mesta virknin á svæðinu norður af Hagafelli að Sundhnúksgígum. Mest er um smáskjálfta undir 1,0 að stærð, en í morgun kl. 6.35 mældist skjálfti við Hagafell sem var 3,0 að stærð.

Samkvæmt GPS mælum heldur aflögun áfram en með minnkandi hraða. Nýjustu líkön sem reiknuð hafa verið út frá GPS mælingum og gervitunglagögnum benda ennþá til þess að mesta gliðnunin á kvikuganginum sé norður af Grindavík nálægt Hagafelli. Ef kvika nær að brjóta sér leið til yfirborðs, er því ennþá líklegast að það verði á því svæði.

Sigdalurinn yfir kvikuganginum er ennþá virkur þó svo að mælingar sýni að það hafi hægst örlítið á siginu á milli daga. Nú sýna GPS mælar sem staðsettir í og við Grindavík nærri miðju sigdalsins sýna um það bil 3-4 cm sig á milli daga.

Út frá samtúlkun á nýjustu gögnum og útreikningum með líkönum eru áfram eru taldar miklar líkur á eldgosi og mestar líkur eru á að það eigi upptök norðan Grindavíkur nálægt Hagafelli.

Uppfært 16. nóvember kl. 17:50

Skjálftavirknin við kvikuganginn hefur haldist nokkuð stöðug milli daga. Klukkan 17 í dag hafa um 1400 jarðskjálftar mælst frá miðnætti, sá stærsti 2,9 að stærð og mældist hann við Hagafell laust eftir kl. 13 í dag. Flestir skjálftanna voru undir tveimur að stærð og þéttasta virknin er við Hagafell.

Aflögun tengd kvikuganginum mælist áfram þó hún hafi hægt örlítið á sér frá því í gær. Nýjustu líkönin sem reiknuð hafa verið út frá GPS mælingum og gervitunglagögnum benda ennþá til þess að mesta gliðnunin á kvikuganginum sé norður af Grindavík nálægt Hagafelli. Ef kvika nær að brjóta sér leið til yfirborðs, er ennþá líklegast að það verði á því svæði.

Í dag mældist kvikugas, brennisteinsdíoxíð (SO₂), upp úr borholu í Svartsengi sem staðsett er rétt norðan Þorbjarnar. Borholan er skáboruð í austur undir Grindavíkurveg og nær inn í jarðskorpuna í átt að Sundhnúksgígum. Endi borholunnar teygir sig því nálægt þeim stað í jarðskorpunni þar sem kvikugangurinn er talinn vera. Frekari mælingar verða gerðar á morgun en það að kvikugas mælist úr borholunni er staðfesting á að kvika sé til staðar norðan Hagafells, líkt og líkön hafa gefið til kynna.

Líkur á eldgosi eru ennþá taldar miklar. Áfram er fylgst með merkjum um grynnkandi smáskjálftavirkni og skyndilega gliðnun sem geta verið fyrirboðar þess að kvika sé að brjóta sér leið til yfirborðs. Engin merki eru um slíkt.

Kort sem sýnir umfang sigdalsins sem myndaðist í tengslum við kvikuganginn. Grænu punktarnir tákna GPS mælistöðvar.

Frá myndun kvikugangsins föstudaginn 10. nóvember hefur land sigið um allt að 25 cm innan sigdalsins sem þá tók að myndast. Á færslum á GPS mæli sem staðsettur er í miðjum kvikuganginum rétt norðar Grindavíkur mælist ennþá um 5 cm sig á dag. Samkvæmt nýjustu mælingum er sigdalurinn því ennþá virkur.

Línurit sem sýnir landsigið í miðju sigdalsins rétt norðan við Grindavík og hvernig það hefur þróast frá 11. nóvember eftir að kvikugangurinn myndaðist.

Uppfært 15. nóvember kl. 11:00

Frá miðnætti hafa mælst um 800 smáskjálftar, langflestir um miðbik kvikugangsins við Sundhnúk á um 3-5 km dýpi. Skjálftavirknin hefur haldist stöðug frá 11. nóvember. Megin áhersla á vöktun skjálftavirkni er áfram á svæði gangsins og Grindavíkur.

Aflögunarmælingar sýna áframhaldandi aflögun á svæðinu. Þær eru í samræmi við að kvika flæði enn inn í ganginn. Hluti kvikugangs virðist vera að storkna, einkum til jaðra en ekki við uppstreymissvæði kviku sem talið er vera við Sundhnúk.

Mælingar á brennisteinsdíoxíð (SO₂) virðast sýna hviðukennda afgösun vegna kvikugangsins, en frekari mælinga er þörf því til staðfestingar. Greining þessara gagna er nú í gangi í samstarfi við Chalmers háskólann í Svíþjóð.             

Ljósleiðari HS Orku sem liggur frá Svartsengi vestur fyrir Þorbjörn og þaðan til Arfadalsvíkur er nú nýttur sem samfelld jarðskjálftamælilína með mikilli næmni. Þetta er ný tækni sem hefur þróast á síðustu árum og er nú nýtt sem viðbótarmælingar í samstarfi við HS Orku og ETH í Sviss.

Á heildina litið virðist staðan vera óbreytt frá því í gær. Líkur á eldgosi eru enn taldar miklar. Komi til goss er líklegust staðsetning við kvikuganginn.

Uppfært 14. nóvember kl. 18:00

Sérfræðingar hjá Veðurstofu Íslands settu upp á dögunum DOAS mælitæki upp á Húsafell sem mæla (SO₂) í andrúmslofti. Einn af þessum mælum sýndi merki um að brennisteinsdíoxíð (SO₂) væri til staðar í andrúmsloftinu yfir sigdalnum frá Sundhnúksgígum suður til Grindavíkur, bæði í dag og í gær.

Nokkurn tíma tók að túlka gögnin, sérstaklega þar sem mælitækið þarf dagsljós og virkar því ekki sem skildi í skammdeginu á Íslandi. Austlægar áttir hafa verið undanfarna daga og ekki er hægt að útiloka að skjálftavirkni síðustu daga hafi náð að losa um SO₂ í einhverjum hluta kvikugangsins undir Fagradalsfjalli sem ekki er ennþá storknaður síðan í gosinu í júlí.  

Erfitt er að segja nákvæmlega til um á hvaða dýpi SO₂ losnar úr kvikunni því þetta ferli er háð kvikuþrýstingi en almennt er talið að kvika þurfi að vera í efstu nokkur hundruð metrum jarðsskorpunnar. Það sem mælist í DOAS er ekki mælikvarði á loftgæði. Einungis mælar sem mæla staðbundinn styrk SO₂ geta nýst í slíkt mat.     

DOAS (DIfferential Optical Absorption Spectrometer) eða litrófsgreinir er mælitæki sem getur numið styrk brennisteinsdíoxíðs (SO₂) í andrúmslofti. Aðferðin byggir á að sýnilegt ljós, sem berst í gegnum andrúmloftið, lendir á nema í mælitækinu er greint með tilliti til þess að ákveðna liti (bylgjulengdir) vanti í mælt litrófið sem lendir á nemanum. Brennisteinsdíoxíð gleypir ákveðnar bylgjulengdir ljóss sem veldur því að þær lenda ekki á ljósnema mælitækisins í sama magni og aðrar bylgjulengdir. Neminn skannar ákveðinn geira af himninum og gefur því upplýsingar um styrk brennisteinsdíoxíðs innan svæðisins sem mælirinn skannar. DOAS mælingar þurfa dagsljós til að virka og eru því mjög erfiðar að eiga við á veturna á íslandi þegar birtustig jafnvel um hábjartan dag er lágt.

Uppfært 14. nóvember kl. 15:30

Nýir mælar sem Veðurstofan setti upp á dögunum nærri Grindavík numu gas eða (SO₂) nú síðdegis. Lögreglustjórinn á Suðurnesjum ákvað í kjölfarið að rýma Grindavíkurbæ, en þetta er ekki neyðarrýming. Engar aðrar vísbendingar eru um að gos sé að hefjast, en það er ekki hægt að útiloka það þar sem SO₂ gas kemur ekki fram nema að kvika sé komin ofarlega í jarðskorpuna. Sérfræðingar hjá Veðurstofunni eru að yfirfæra þessar mælingar.

Uppfært 14. nóvember kl. 11:30

Frá miðnætti hafa mælst 700 skjálftar yfir kvikuganginum, sá stærsti  M3,1 við Hagafell. Í gærkvöldi voru gikkskjálftar við Kleifarvatn, stærsti var M3,8 kl. 21:09. Langflestir skjálftar eru við kvikuganginn, flestir litlir og á 3-5 km dýpi.

Aflögunarmælingar sýna áframhaldandi aflögun á svæðinu. Þær eru í samræmi við áframhaldandi kvikuflæði inn í ganginn, en einnig sýna þær sprunguhreyfingar á yfirborði.

Flæðið 12-13. nóvember var metið 75 rúmmetrar á sekúndu og er dýpið niður á kvikuganginn ennþá metið á um 800 m. Þessar tölur eru út frá líkanreikningum og háðar óvissu.

Megin áhersla á vöktun skjálftavirkni og aflögunar er á svæði gangsins og Grindavíkur. Nýjar GPS stöðvar hafa verið settar upp í Grindavík og nágrenni. Þær sýna að sigdalurinn sem myndast hefur er ennþá virkur. Einnig hafa verið settir upp mælar til að nema SO₂ í andrúmslofti, með það að markmiði að nema S0₂ sem losnar úr kvikunni þegar hún nálgast yfirborð.

Líkur á eldgosi eru því enn miklar. Komi til goss er líklegust staðsetning við kvikuganginn. Ekki er að sjá vísbendingar í gögnum um annað.

Uppfært 13. nóvember kl. 16:10

Út frá greiningu á gervitunglagögnum sem Veðurstofan vann 12. nóvember kemur í ljós að nokkurs konar sigdalur hefur myndast sem liggur í gegnum hluta Grindavíkurbæjar. Gögnin sýna að í tengslum við myndun kvikugangsins hefur land í vesturhluta byggðarinnar sigið um allt að 1,0 m.

Gervitunglamynd (COSMO-SkyMed), svokallað bylgjuvíxlrit, sem nær yfir tímabilið 3.-11. nóvember. Myndin sýnir umfangsmikið aflögunarsvið sem tengist kvikuinnskotinu sem hófst síðdegis 10. nóvember hjá Svartsengi. Þetta bylgjuvíxlrit gerði vísindamönnum kleift að reikna líkan til að áætla umfang kvikugangsins. Niðurstaðan var að kvikugangurinn er um 15 km langur og að kvikan lægi á um 800 m dýpi þar sem hún væri grynnst. Út frá líkaninu var rúmmálsbreytingin í tengslum við myndun gangsins væri um 70 milljónir rúmmetra.

Þessi mynd var hluti af þeim gögnum sem voru samtúlkuð af vísindafólk Veðurstofunnar og Háskóla Íslands og var sú niðurstaða notuð til grundvallar þeirri ákvörðun almannavarna að rýma Grindavíkurbæ föstudagskvöldið 10. nóvember.

Verið er að vinna ný líkön byggð á nýrri ICEYE gervitunglamynd og einnig nýjum GPS mælingum sem ná yfir síðasta þróun virkninnar síðasta sólarhringinn. Þau líkön koma til með að gefa betri mynd af þróun kvikugangsins og magn kviku sem flæðir inn í ganginn.

Þessi mynd sem byggð er á breytingum milli 10. og 11. nóvember, sýna breytingu sem varð á yfirborði við myndun kvikugangsins. Bláir litir tákna landsig og á myndinni má greinilega sjá legu kvikugangsins og sigdalinn sem myndast hefur við suðurenda hans.

Uppfært 13. nóvember kl. 11:40

Skjálftavirkni á umbrotasvæðinu hefur verið stöðug síðan 11. nóvember. Um 900 skjálftar hafa mælst frá miðnætti í dag 13. nóvember. Skjálftavirknin er dreifð um suðurhluta gangsins á milli Sundhnúks og Grindavíkur á um 2-5 km dýpi. ​

Enn mælist hæg minnkandi aflögun við Grindavík. ​Gliðnun er mest við miðju gangsins við Sundhnúk þar sem megin uppstreymissvæði kviku er talið vera.​

Það er mat Veðurstofunnar að virknin í og við Grindavík sé nánast óbreytt frá því í gær. Fylgst er gaumgæfilega með öllum mælakerfum í rauntíma, sér í lagi við Grindavík, sem gætu bent til breytinga á stöðunni. ​

Vakt Veðurstofunnar einbeitir sér sérstaklega að svæðinu í og við Grindavík og heldur úti sérstakri vöktun fyrir viðbragðsaðila sem sinna aðgerðum á staðnum.

Uppfært 12. nóvember kl. 11:30

Stöðufundi Veðurstofunnar, Almannavarna og sérfræringa Háskóla Íslands lauk kl. 11.

Frá morgni 11. nóvember hefur skjálftavirknin við kvikuganginn haldist nokkuð stöðug. Frá miðnætti 12. nóvember hafa um 1000 skjálftar mælst og hafa þeir allir verið undir 3,0 að stærð. Mesta skjálftavirknin hefur verið frá miðju gangsins norðan við og suður undir Grindavík. Flestir skjálftanna eru á 3-5 km dýpi við neðri hluta kvikugangsins.

GPS mælingar sem ná yfir síðasta sólarhring sýna að hægt hefur á aflögun tengt kvikuganginum sem myndaðist á föstudag, 10. nóvember. Það bendir til þess að kvika sé að færa sig nær yfirborði, engin líkön hafa verið keyrð til að ákvarða dýpi hennar að svo stöddu.

Fundurinn skilaði sameiginlegu mati til almannavarna og lögreglustjórans á Suðurnesjum um hvort svigrúm væri til aðgerða til að sækja nauðsynjar fyrir íbúa og sinna brýnum erindum í Grindavík og nágrenni. Á meðan að á slíkum aðgerðum stæði yrði nauðsynlegt að auka vakt svæðisins og fylgjast náið með merkjum um hvort að kvika komi upp. Það var mat vísindamanna að ef til aðgerða kæmi væri ráðlegt að hefja þessar aðgerðir strax þar sem óvissa um framvindu atburðarins vex eftir því sem líður á daginn.

Í framhaldi af þessu mati vísindamanna hefur lögreglustjórinn á Suðurnesjum tekið ákvörðun um að hleypa íbúum inn á skilgreint svæði í Þórkötlustaðahverfi og það er eingöngu gert til þess til að sækja gæludýr og ómissandi eigur.  Þetta verður skipulögð og stýrð aðgerð undir stjórn lögreglunnar. Þessi heimild nær eingöngu til þessa tiltekna hverfis, og ekki annarra hverfa eða svæða í Grindavik. Athugið að sérstök aðgerð er í gangi til þess að sækja alla hesta í hestahverfinu norðan við Austurver.

(Fréttin hefur verið uppfærð eftir nýjar upplýsingar frá lögreglustjóranum á Suðurnesjum)

Uppfært 11. nóvember kl: 18:20

Klukkan 18:00 lauk stöðufundi vísindamanna á Veðurstofu Íslands og Háskóla Íslands og Almannavarna þar sem farið var yfir túlkun á nýjustu gögnum sem borist hafa frá því á hádegi í dag. Unnin voru líkön út frá gervitunglamyndum og GPS mælingum. Líkön sýna að umfang kvikugangsins er verulegt og kvika er að nálgast yfirborð. Gangurinn nær frá Kálffellsheiði í norðri og liggur rétt vestan Grindavíkur og í sjó fram í suðvestur stefnu. Kvikugangurinn er um 15 km langur og kvikan liggur á um 800 m dýpi þar sem hún er grynnst. Það skal tekið fram að líkönin byggja á gervitunglagögnum sem eru um 12 klukkustunda gömul og því þarf að gera ráð fyrir að kvikan hafi færst nær yfirborði en 800 m. Út frá þessu má álykta að verulegar líkur eru á að kvika nái að brjóta sér leið til yfirborðs. Auknar líkur eru einnig á að kvika geti komið upp á hafsbotni.

Dregið hefur mikið úr jarðskjálftavirkni eftir hádegi í dag. Talið er að megin ástæða þess sé mikil spennulosun á svæðinu vegna jarðskjálfta gærdagsins og aflögunar vegna kvikugangsins. Vegna spennulosunarinnar er líklegt að kvikan eigi greiða leið til yfirborðs og því er ekki hægt að gera ráð fyrir því að gosórói sjáist á mælum áður en eldgos hefst.

Byggt á túlkun nýjustu gagna hefur Veðurstofan sent tilmæli til almannavarna að líkur á eldgosi hafi aukist frá því í morgun og að eldgos geti hafist hvenær sem er á næstu dögum. Líkön benda einnig til þess að kvika geti komið upp á syðri enda kvikugangsins rétt utan Grindavíkur. Líkur á eldgosi á hafsbotni hafa því aukist og búa þarf sig undir möguleika á sprengigosi. Hættusvæði hefur verið skilgreint út frá legu kvikugangsins.

Kort sem sýnir áætlaða legu kvikugangs við Grindavík.

Uppfært 11. nóvember kl: 11:15

Um 800 skjálftar hafa mælst á umbrotasvæðinu frá því á miðnætti. Aðeins hefur dregið úr skjálftavirkninni síðustu klukkutímana, sem mælist þó ennþá mikil. Mesta skjálftavirknin síðustu klukkustundirnar hefur verið við suðvestur enda gangsins nærri Grindavík.

Verið er að vinna úr þeim gögnum sem borist hafa í gærkvöldi og nótt. Markmiðið er að átta sig betur á umfangi kvikuhreyfinganna sem mælst hafa. Gögnin benda til þess að kvikugangurinn nái frá Stóra-Skógsfelli í norðri og suður fyrir Grindavíkurbæ út í sjó. Samkvæmt allra fyrstu líkanreikningum, byggt á gervitunglagögnum síðan í gærkvöldi, var dýpi niður á topp kvikugangsins norður af Grindavík áætlað um 1,5 km. Út frá nýjustu GPS gögnum er hraði aflögunarinnar margfaldur á við það sem mælst hefur í umbrotunum á Reykjanesskaga. Út frá þeim mælingum og gervitunglamyndum virðist stærð kvikugangsins og kvikuflæðið honum tengdum vera margfalt á við það sem áður hefur mælst í umbrotunum á Reykjanesskaga síðustu ár. Þótt líkön bendi til þess að kvikugangurinn teygi sig út í sjó suður af Grindavík, þá er ólíklegt að kvika komi upp á hafsbotni, ef horft er til gossögunnar á þessu svæði auk þess sem gliðnun þar er mun minni en við miðbik sprungunnar við Sundhnjúkagíga.

Vísindamenn funda reglulega til að túlka þau gögn sem aflað er. Búist er við nýjum aflögunargögnum síðar í dag sem gefur skýrari mynd af þróun atburðarásarinnar. Blaðamannafundur verður haldinn í húsnæði almannavarna kl. 12 í dag þar sem farið verður betur yfir stöðu mála og mögulegar sviðsmyndir.

Líkur á eldgosi á næstunni verða að teljast verulegar

Yfirfarnir jarðskjálftar frá 21:00 í gærkvöldi.

Uppfært 10. nóvember kl: 23:00

Miklar breytingar hafa orðið á skjálftavirkninni sem mælst hefur við Sundhnjúkagíga í dag og síðdegis. Skjálftavirknin hefur færst suður í átt að Grindavíkurbæ. Byggt á því hvernig skjálftavirknin hefur þróast síðan kl. 18 í dag, ásamt niðurstöðum úr GPS mælingum eru líkur á því að kvikugangur hafi teygt sig undir Grindavíkurbæ. Í ljósi þessarar niðurstöðu hefur ríkislögreglustjóri í samráði við lögreglustjórann á Suðurnesjum lýst yfir neyðarstigi Almannavarna. Hafin er rýming Gríndavíkurbæjar.

Á þessu stigi er ekki hægt að segja til um hvort og hvar kvika geti náð til yfirborðs. Vísbendingar eru um að talsvert magn kviku sé á hreyfingu á svæði sem liggur frá Sundhnjúkagígum í norðri í átt að Grindavík. Magn kviku sem um ræðir er umtalsvert meira en sést hefur í stærstu kvikuinnskotunum sem urðu í tengslum við eldgosin við Fagradalsfjall.  Verið er að afla frekari gagna til að reikna líkön sem gefa nákvæmari mynd af kvikuganginum. Á þessar stundu er ekki hægt að segja til um hvenær þeirri vinnu lýkur.

Uppfært 10. nóvember kl: 19:00

Skjálftavirknin sem mælist nú við Sundhnjúkagíga einskorðast við svæði sem er um 3 km norðaustur af Grindavík. Grynnstu skjálftarnir sem nú mælast eru á um 3 – 3.5 km dýpi.

Þau merki sem sjást núna við Sundhnjúkagíga eru sambærileg þeim sem sáust í aðdraganda fyrsta gossins við Fagradalsfjall 2021 og svipar mjög til skjálftavirkninnar sem mældist um mánuði fyrir gos. Ef sú atburðarrás er skoðuð sem endaði í eldgosinu sem hófst 19. mars og á meðan að skjálftavirknin grynnkar ekki verulega úr því sem komið er, þá er líklegasta sviðsmyndin sú að nokkrir dagar líði frekar en klukkustundir áður en kvika nær til yfirborðs. Ef sprunga kæmi upp þar sem skjálftavirknin er hvað mest núna, myndi hraun renna til suðausturs og til vesturs en ekki í átt til Grindavíkur. 

Jarðskjálftar 10. nóv. (til kl. 18:48). Skjálftamælistöðvar Veðurstofu Íslands eru sýndar með þríhyrndum táknum. Órói á fjórum stöðvum umhverfis skjálftavirnina sýnir mikla aukningu síðan kl. 15:00

Uppfært 10. nóvember kl: 17:45

Ríkislögreglustjóri í samráði við lögreglustjórann á Suðurnesjum lýsir yfir hættustigi Almannavarna vegna ákafrar jarðskjálftahrinu síðan kl 15:00 í dag við Sundhjúkagíga, norðan Grindavíkur. Skjálftar geta orðið stærri en þeir sem hafa átt sér stað hingað til og gæti þessi atburðarrás leitt til eldgoss. Búið er að færa fluglitakóðann upp á appelsínugulan. Veðurstofa Íslands fylgist vel með framvinduninni.

Eins og áður eru íbúar hvattir til þess að fylgjast með upplýsingagjöf á heimasíðu Almannavarna. Hættustig Almannavarna þýðir að hætta fer vaxandi og gripið er til ráðstafana til að tryggja sem best öryggi þeirra sem á svæðinu búa/dvelja.

Uppfært 10. nóvember kl: 13:00

Nú rétt í þessu, kl 12:44 varð skjálfti af stærð M4,1 rétt við Sýlingarfell sem er vestan við Sundhnjúkagíga. Gígarnir eru um 2-3 km norðaustan við Grindavík. Nokkuð þétt jarðskjálftahviða hófst um klukkan 7 í morgun á þessum slóðum og hafa tæplega 800 skjálftar mælst þar frá miðnætti, þar af níu af stærð 3 eða stærri. Dýpi skjálftanna er um 5 km. Slíkar skjálftahviður hafa áður mælst á þessu svæði. Ekki er hægt að útiloka að skjálftavirknin við Sundhnjúkagíga sé vegna kviku á talsverðu dýpi.

Kvikusöfnun heldur áfram við Þorbjörn á sama dýpi og svipuðum hraða og áður. Henni fylgir hviðukennd skjálftavirkni líkt og varð vart við í gær og í morgun. Á meðan kvikusöfnun heldur áfram má búast við áframhaldandi skjálftavirkni sem verður vegna spennulosunar á svæðinu. Reikna má með skjálftum allt að M5,5 að stærð í slíkum hviðum. Á þessu stigi eru engar vísbendingar um að kvika sé a brjóta sér leið til yfirborðs.

Yfirfarnir skjálftar frá miðnætti

Uppfært 9. nóvember kl: 12:10

Það hafa mælst í kringum 1400 jarðskjálftar á síðasta sólahring. Virkni jókst upp úr miðnætti og hafa sjö skjálftar mælst yfir 4,0 að stærð síðan þá. Stærsti skjálftinn mældist M4,8 að stærð kl: 00:46 rétt vestan við Þorbjörn og er það stærsti skjálfti síðan jarðskjálftahrinan hófst 25. október. Skjáfltar yfir 4,0 að stærð mældust á svæðinu frá Eldvörpum að svæðinu austan Sýlingarfells. Á meðan að kvikusöfnun heldur áfram má gera ráð fyrir skjálftavirkni á Reykjanesskaga vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu.

Samkvæmt GPS gögnum á miðnætti mældist enn landris á svæðinu. Verið er að yfirfara GPS gögnin í tengslum við skjálftavirknina í nótt. Ef miðað er við 27. október sem upphafsdag þenslunnar til dagsins í dag hefur land risið nokkuð jafnt þó svo að hröðun á ferlinu hafi mælst ólík á milli daga. Skjálftavirknin í nótt og í morgun er dæmi um þessa hviðukenndu skjálftavirkni sem má búast við á meðan að kvikusöfnun er í gangi. Það að nú mælist stærri skjálftar en áður á svæðinu, þarf ekki að þýða aukinn hraða á kvikusöfnun.

Yfirfarnir skjálftar frá miðnætti.

Uppfært 8. nóvember kl: 13:40

Um það bil 1200 jarðskjálftar hafa mælst síðasta sólahring, flestir á svæðinu milli Þorbjörns og Sýlingarfells svipað og daginn áður. Stærsti skjálftinn var M3,4 að stærð klukkan 00:31 í nótt skammt sunnan við Þorbjörn. Skjálftavirknin heldur áfram á sama dýpi og áður. Áfram má búast við hviðukenndri skjálftavirkni á meðan að kvikusöfnun er í gangi. 

Landris heldur áfram á svipuðum hraða og hefur verið skv. Gervitungla- og GPS gögnum. Bylgjuvíxlmynd fyrir tímabilið 28. október til 6. nóvember sem sýnir nær lóðrétta hreyfingu staðfestir það, en einnig sýnir hún hliðrun vegna sprunguhreyfinga tengt jarðskjálftavirkninni. Uppfærð líkön byggð sömu gögnum áætla að kvikusöfnun í lárétta syllu á um 5 km dýpi heldur áfram og frá upphafi þenslumerkisins (27. október) er meðal innflæði áætlað um 5m³/s (óvissa er ±2m³/s).

Bylgjuvíxlmynd (InSAR) fyrir tímabilið 28. okt til 6. nóv sýnir að aflögun á þessu tímabili er um 7 cm þar sem hún er mest.  Skarð í aflögunarmynstrinu sést einnig á myndinni SV við Þorbjörn sem kemur til vegna sprunguhreyfinga í jarðskjálftum.

Uppfært 7. nóvember kl: 13:30

Síðasta sólahring hafa mælst um 900 jarðskjálftar, flestir á svæðinu milli Þorbjörns og Sýlingafells. Stærsti skjálftinn var M2,9 að stærð upp úr klukkan 7 í morgun. Jarðskjálftavirknin er áfram á sama dýpi og áður.

Samkvæmt gervihnattagögnum sem unnið var úr um klukkan 17:00 í gær og ná yfir tímabilið milli 4. – 6. nóvember, staðfesta áframhaldandi landris við Þorbjörn. Sömu gögn sýna engin merki um kvikusöfnun í Eldvörpum eða við Sýlingrafell, austan Grindavíkurvegar, þar sem skjálftavirkni hefur mælst síðustu daga.

Kvikusöfnun heldur áfram á um 5 km dýpi á svæðinu NV við Þorbjörn. Ef miðað er við 27. október sem upphafsdag atburðarrásarinnar til dagsins í dag hefur land risið nokkuð jafnt þó svo að hröðun á ferlinu hafi mælst á milli daga. Áfram má búast við hviðukenndri skjálftavirkni á meðan að kvikusöfnun er í gangi.

Yfirfarnir jarðskjálftar frá 6. nóvember og það sem af er degi í dag, 7. nóvember.

Uppfært 6. nóvember kl: 12:40

Síðasta sólarhring hafa um 1300 jarðskjálftar mælst á Reykjanesskaga, þar af þrír skjálftar yfir 3 að stærð. Stærsti skjálftinn varð um 3 km NA við Þorbjörn og mældist 3,6 að stærð  um kl. 7 í morgun.

Aflögunarmælingar sýna að landris heldur áfram á svæðinu NV við Þorbjörn og eru vísbendingar um aukinn hraða á þenslu frá því á föstudaginn 3. nóvember. Frá 27. október hefur land risið um 7 cm skv. GPS mælistöð á Þorbirni.  Aflögunin verður vegna kvikusöfnunar í syllu á um 5 km dýpi. Samkvæmt uppfærðum líkanreikningum, sem byggja á gögnum frá 27. október til 3. nóvember, er syllan orðin tvöfalt stærri en þær fjórar syllur sem hafa myndast við Þorbjörn frá árinu 2020. Innflæði inní sylluna er metið um 7 m3/s sem er fjórfalt hraðar en fyrri innskot við Þorbjörn.

Á meðan að kvikusöfnunin heldur áfram má gera ráð fyrir skjálftavirkni á Reykjanesskaga vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu.

Gögn frá GPS mælastöð á Þorbirni. Neðsta myndin sýnir að landris er nú um 7 cm.

Uppfært 5. nóvember kl. 11:00

Upp úr kl. 5 í nótt hófst skjálftavirkni vestan við Eldvörp, sem er í um 6 km fjárlægð frá Þorbirni. Stærsti skjálftinn var um 4,2 að stærð og fannst hann í byggð. Áfram er talsverð skjálftavirkni á þessu svæði þó svo að dregið hafi aðeins úr virkninni frá því nótt. Þarna er um að ræða svokallað „gikkskjálfta“ sem eru viðbrögð við spennulosun vegna kvikuinnskotsins við Þorbjörn og eru ekki merki um kvikuhreyfingar á svæðinu við Eldvörp.

Af nýjustu aflögunargögnum að dæma heldur landris við Þorbjörn áfram á sama hraða og engin skýr merki eru um að kvika sé að færast nær yfirborði.  Búið er að keyra ný líkön til að áætla staðsetningu kvikuinnskotsins. Þau líkön benda ekki til neinna breytinga á staðsetningu kvikunnar sem liggur á um 4-5 km dýpi NV af Þorbirni. Á meðan að kvikusöfnunin heldur áfram má gera ráð fyrir skjálftavirkni á Reykjanesskaga vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu.

Mikilvægt er að benda á það sem áður hefur komið fram að atburðarrásin á svæðinu við Þorbjörn er hluti af margþættu ferli kvikuhreyfinga í jarðskorpunni á Reykjanesskaga. Þessi ferli hafa áhrif á stóru svæði, þar á meðal Fagradalsfjall þar sem þensla heldur áfram frá því í ágúst.

Mynd sem sýnir skjálftavirknina á Reykjanesskaga frá miðnætti 5. nóvember.

Uppfært 4. nóvember kl. 11:20

Eftir klukkan 17:30 í gær dróg töluvert úr skjálftavirkninni. Síðustu 12 klst. hafa um 900 skjálftar mælst og eru þeir allir undir þremur að stærð. Virknin eftir miðnætti hefur aðallega verið við Sundhnúkagígaröðina – NA af Þorbirni og einnig vestan Eldvarpa.

Skjálftavirknin hefur því minnkað talsvert frá því í gærmorgun, en þróun virkninnar bæði hvað varðar stærð, fjölda og staðsetningu jarðskjálfta er sambærileg þeirri þróun sem sést hefur áður í tengslum við kvikusöfnun í nágrenni Þorbjarnar.

Af nýjustu aflögunargögnum að dæma heldur landris á svæðinu áfram. Talið er að landrisið sé vegna kvikusöfnunar á um 4-5 km dýpi NV af Þorbirni. Á meðan að sú kvikusöfnum heldur áfram má gera ráð fyrir skjálftavirkni vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu. Grjóthrun getur orðið í kjölfar skjálfta, því skal fara með varúð við brattar hlíðar.

Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið og funda með Almannavörnum um stöðu mála. Eins og áður hefur komið fram þá er horft sérstaklega til þess hvort að skjálftavirkni fari grynnkandi sem væri merki um að kvika sé að brjóta sér leið upp á yfirborðið. Samhliða því ætti að mælast skyndileg þensla á yfirborði á GPS mælum ásamt vaxandi óróa sem eru afar tíðir og litlir skjálftar. Engir skýr merki sjást um slíkt en atburðarrásin getur breyst með litlum fyrirvara.

Jarðskjálftar (hringir) yfir stærð M1,5 frá miðnætti þann 3. nóvember til kl. 10:45 þann 4. nóvember. Litakvarðinn til vinstri sýnir hvenær á tímabilinu skjálftarnir urðu og stærð hringjanna sýnir afstæðan mun á skjálftastærð. Staðsetningar skjálftamælistöðva (þríhyrningar) og aflögunarmælistöðva (GPS, kassar) eru einnig sýndar.

Skjálftar í gær viðbrögð við spennu sem kvikusöfnun veldur

„Á svæðinu við Þorbjörn, vestan og austan hans og í raun meðfram flekaskilunum öllum, liggja sprungur sem stefna í suður-norður og tengjast flekaskilunum. Þær geta síðan hrokkið vegna álags frá kvikuvirkni og slíkt höfum við séð allt frá upphafi atburðarrásarinnar í Fagradalsfjalli 2021. Stærri skjálftarnir í gær við Þorbjörn urðu á slíkum sprungum og við þá spennulosun getur álagið færst yfir á aðrar nærliggjandi sprungur“, segir Benedikt Halldórsson, fagstjóri jarðskjálftavár á Veðurstofu Íslands. „Það er sú þróun sem við virðumst vera að sjá núna varðandi skjálftavirknina í gær og í nótt. Skjálftarnir austan og vestan við kvikuinnskotið hjá Þorbirni er það sem við höfum kallað gikkskjálfta og eru viðbrögð við þeirri spennu sem kvikusöfnunin veldur“, segir Benedikt.

Uppfært 3. nóvembere kl: 20:00

Um 450 skjálftar hafa mælst á svæðinu í kringum Þorbjörn frá kl. 15 í dag. Virknin er ennþá þónokkur, en skjálftarnir eru heldur minni en fyrr í dag.

Nýjustu GPS gögn sýna enga hröðun á landrisi í kjölfar skjálftavirkninnar fyrr í dag. Gervihnattagögn sýna heldur engar skýrar breytingar sem benda til þess að kvika sé að brjóta sér leið til yfirborðs. Bæði GPS gögn og gervitunglamyndir staðfesta þó að kvika haldi áfram að flæða í innskotið sem myndast hefur undir svæðinu norðvestur af Þorbirni á um 4 km dýpi. Engin merki sjást heldur um gosóróa.

Merki um að kvika sé að brjóta sér leið upp á yfirborðið kæmu fram í grynnkandi skjálftavirkni og vaxandi óróa sem eru afar tíðir og litlir skjálftar. Samhliða því ætti að mælast skyndileg aflögun (gliðnun) á yfirborði á GPS mælum.

Veðurstofan heldur áfram að vakta svæðið en farið var yfir stöðuna á fundi með Almannavörnum fyrr í kvöld. Minnt er á að gera má ráð fyrir að jarðskjálftavirkni haldi áfram norðvestan við Þorbjörn og skjálftar yfir 4 að stærð gætu fundist í byggð. Einnig má gera ráð fyrir gikkskjálftavirkni á næstu dögum vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu. Grjóthrun getur orðið í kjölfar öflugra skjálfta, því skal fara með varúð við brattar hlíðar.

Uppfært 3. nóvember kl: 15:00

Jarðskjálfti af stærð M4,3 varð á milli Þorbjarnar og Sýlingafells kl. 13:14 í dag og annar jarðskjálfti af stærð M3,5 varð kl. 14:01 í Þorbirni. Þessir jarðskjálftar eru taldir vera áframhaldandi viðbrögð jarðskorpunnar við spennu vegna kvikusöfnunar undir Þorbirni. Engar vísbendingar eru um gosóróa og enn er vel fylgst með svæðinu.

Uppfært 3. nóvember kl: 13:50

Samkvæmt þeim gögnum sem voru tekin saman klukkan 11:00 í morgun sést að landrisið með miðju norðvestan við Þorbjörn heldur áfram. Þenslan er af völdum kvikuinnskots á um 4 km dýpi. Skjálftavirkni heldur áfram á svæðinu af völdum spennubreytinga í skorpunni sem innskotið veldur. Skjálftahrinan var ákafari eftir miðnætti og til morguns en frá miðnætti hafa um 1000 jarðskjálftar mælst á svæðinu, þar af tólf yfir M3,0 að stærð og tveir yfir M4,0 að stærð. Stærsti skjálftinn mældist kl. 08:06 og var M4,3 að stærð. Stærstu skjálftarnir í nótt virðast raða sér í norður-suður stefnu vestan Þorbjarnar. Slíkar sprungur eru þekktar á svæðinu en þær safna spennu sem tengist landreki og geta hrokkið vegna spennu frá innskotum.

Engin skýr merki eru að svo stöddu um að kvika sé að færast nær yfirborði. Merki um að kvika sé að brjóta sér leið upp á yfirborðið kæmu fram í grynnkandi skjálftavirkni og vaxandi óróa sem eru afar tíðir og litlir skjálftar. Samhliða því ætti að mælast skyndileg aflögun (gliðnun) á yfirborði á GPS mælum. Vel er fylgst með þróun mála þar sem atburðarrásin getur breyst með litlum fyrirvara.

Líkanreikningar sýna að innskotið er staðsett norðvestan Þorbjarnar eins og myndin sýnir og er landris af og skjálftavirkni af völdum þess fremur víðfemt eins og sést hefur á gervihnattamyndum. Mesta skjálftavirknin undanfarið hefur þó verið yfir innskotinu sjálfu. Skjálftarnir sem mælast við Eldvörp og austan Grindavíkurvegar eru merki um spennulosun vegna kvikuinnskotsins en eru ekki skýr merki um kvikuhreyfingar á þeim svæðum.

Hægt er að stækka myndina með því að smella á hana.

Á myndinni er áætluð miðja kvikuinnskots skv. líkanreikningum út frá GPS og gervihnattamyndum ásamt skjálftavirkni frá 2. nóvember kl. 20 til 3. nóvember kl. 12 stærri en M1,0 að stærð. Líkanið gerir ráð fyrir kassalaga innskoti og er lengd og breidd þess háð mestri óvissu. Líkanið er sífellt uppfært með nýjum og fleiri gögnum og stærð innskotsins og lögum getur tekið talsverðum breytingum og er það til mælikvarði um óvissu. 

Uppfært 2. nóvember kl. 13:00

GPS gögn frá síðasta sólarhring benda til þess að landris haldi áfram á svipuðum hraða á svæðinu norðvestan við Þorbjörn. Jarðskjálftavirkni hefur verið nokkuð stöðug en í gær mældust um 800 jarðskjálftar á svæðinu í kringum Þorbjörn og var stærsti skjálftinn M3,7 að stærð kl. 00:56. Frá miðnætti í dag hafa um 400 jarðskjálftar mælst á svæðinu, sá stærsti 2,8 að stærð kl. 9:51.

Ítarlegri greining á nýlegum gervitungla- og GPS-gögnum staðfesta að kvikuinnskot er að myndast á 4-5 km dýpi undir svæðinu norðvestan við Þorbjörn.

Minnt er á að gera má ráð fyrir að jarðskjálftavirkni haldi áfram norðvestan við Þorbjörn og skjálftar yfir 4 að stærð gætu fundist í byggð. Einnig má gera ráð fyrir gikkskjálftavirkni á næstu dögum vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu. Grjóthrun getur orðið í kjölfar öflugra skjálfta, því skal fara með varúð við brattar hlíðar.

Yfirfarnir jarðskjálftar frá miðnætti 1. nóvember til hádegis 2. nóvember.

Uppfært 1. nóvember kl. 12:20

Nýjasta gervitunglamynd síðan í gærkvöldi (31. október), sýnir 5-6 cm aflögun á 12 daga tímabili með miðju norðvestan við Þorbjörn. Sama aflögunarmerki sést á GPS mælingum á svæðinu og nýjustu GPS-mælingar frá því í morgun sýna að hraði aflögunarinnar er svipaður síðustu daga. 

Þegar jarðskjálfta-, aflögunar- og gervitunglagögn eru túlkuð saman er ályktað að kvikuinnskot sé til staðar á um 4 km dýpi norðvestan við Þorbjörn. Staðsetning kvikunnar er óbreytt frá því í gær þegar vart var við kvikuhreyfingar á svæðinu. Þá um morguninn hófst ör skjálftavirkni sem var merki um kvikuhlaup og stóð það yfir í um 2 klukkustundir. Nýjustu gögn gefa ekki til kynna að kvika sé að brjóta sér leið grynnra í jarðskorpunni en staðan getur hinsvegar breyst hratt.

Nýjasta gervitunglamynd síðan í gærkvöldi (31. október), sýnir 5-6 sm aflögun á 12 daga tímabili með miðju norðvestan við Þorbjörn.

Áframhaldandi skjálftavirkni á Reykjanesskaga

Frá því á miðnætti hafa hátt í 500 jarðskjálftar mælst á Reykjanesskaga, flestir þeirra nærri Eldvörpum um 3 km vestan við Þorbjörn. Stærsti skjálftinn var M3,7 að stærð kl. 00:56. Gera má ráð fyrir að jarðskjálftavirkni haldi áfram norðvestan við Þorbjörn og skjálftar yfir M4,0 að stærð gætu fundist í byggð. Einnig má gera ráð fyrir gikkskjálftavirkni á næstu dögum vegna þess að kvikuinnskotið veldur aukinni spennu á svæðinu. Það er líkleg útskýring á jarðskjálftavirkni nærri Eldvörpum í dag, 1. nóvember.

Mikilvægt er að benda á það sem áður hefur komið fram að atburðarrásin á svæðinu við Þorbjörn er hluti af margþættu ferli kvikuhreyfinga í jarðskorpunni á Reykjanesskaga. Þessi ferli hafa áhrif á stóru svæði, þar á meðal Fagradalsfjall (þar sem þensla heldur áfram - síðan í ágúst 2023) og getur sú kvikusöfnun einnig valdið gikkskjálftum.

Uppfært 31. október kl. 13:30

Í morgun um kl. 8.40 hófst jarðskjálftahrina við Þorbjörn sem stóð yfir í tæpa 2 klukkutíma og sýndi öra virkni. Stærsti skjálftinn í hrinunni mældist M3,7.  Miðja hrinunnar var rétt austan við miðju landrissins sem mælst hefur. Dýpt skjálftanna var á bilinu 5 til 1.5 km. Engar vísbendingar eru um gosóróa en hrinan er skýrt merki um kvikuhlaup, þ.e.a.s. að kvika sé á hreyfingu á þessu dýpi. GPS mælingar styðja þá túlkun að um kvikuhlaup hafi verið að ræða, en þó hefur hægt á landrisinu sem hófst fyrir um fjórum dögum síðan. Fundur var með Almannavörnum og hagsmunaaðilum á Reykjanesskaga í morgun þar sem farið var fyrir nýjustu mælingar og mögulegar sviðsmyndir og viðbrögð við þeirri atburðarás sem nú er í gangi.

Náið fylgst með þróun virkninnar

Veðurstofan fylgist grannt með þróun mála og er horft til þess hvort að smáskjálftavirkni aukist nær yfirborði sem væru skýr merki um að kvika sé að brjóta sér leið í gegnum jarðskorpuna. Miðað við mælingar á hádegi eru engin skýr merki um slíkt. Staðan getur hinsvegar breyst hratt og ekki hægt að útiloka þá sviðsmynd að kvika nái að brjóta sér leið upp í jarðskorpuna á svæðinu norðvestur af Þorbirni. Það er mikilvægt að benda á að algengast er að kvikuhreyfingar sambærilegar þeim sem sjást nú fjari út og endi ekki með eldgosi. En áður hefur verið bent á að sprunguhreyfingar vegna gikkskjálfta nærri og austan Svartsengis gætu mögulega gert kvikunni auðveldara að færast grynnra í skorpunni.

Yfirfarnir jarðskjálftar frá miðnætti í dag

Uppfært 30. október kl: 11:30

Gögn úr Sentinel gervitungli hafa ekki borist ennþá, en samfelldar GPS mælingar sýna áframhaldandi merki um landris á svæðinu norðvestan við Þorbjörn. Hraði þenslunnar hefur þó minnkað örlítið miðað við í upphafi. Fyrstu niðurstöður líkanreikninga benda til að kvika sé að safnast fyrir á um 4 km dýpi.   

Síðasta sólahringinn hafa mælst um 1300 jarðskjálftar á Reykjanesskaga. Meirihluti skjálftavirkninnar er á um 2-4 km dýpi. Stærsti skjálfti síðasta sólarhring var M2,7 að stærð kl. 11:40 í gær, 29. október.

Vísindamenn Veðurstofunnar munu fara á svæðið nærri Svartsengi og Þorbirni í dag til að framkvæma gasmælingar. Regluleg samskipti eru á milli Veðurstofunnar, HS-Orku og Almannavarna á meðan þessari virkni stendur.

Hér má sjá 8 klst lausnir fyrir cGNSS stöðina THOB - Þorbjörn. Nýjasti mælipunktur er síðan kl. 8:00 í morgun.

Uppfært 29. október kl: 14:00

Nýjustu gögn frá  GPS mælaneti Veðurstofunnar umhverfis Þorbjörn og Svartsengi, staðfesta að landris sem hófst 27. oktober heldur áfram. Eins og kom fram í uppfærslu fréttar í gærdag, er þenslan hraðari en í fyrri atburðum á svipuðu svæði 2020 og 2022. Heldur hefur dregið úr jarðskjálftavirkni norðan Grindavíkur á síðastliðnum sólarhring og ekki eru sjáanlegar breytingar á dýpi skjálfta. Rétt er að vara við því að á meðan  að landrisi stendur yfir, getur jarðskjálftavirkni tekið sig upp aftur, með jarðskjálftum sem fólk finnur vel fyrir.

Búist er við nýjum gervihnattagögnum seinna í dag og þá verður reynt að vinna úr þeim gögnum eins fljótt og auðið er. Gagnaúrvinnsla bylgjuvíxlmynda mun hjálpa til við að greina betur umfang virkninnar undanfarna 12 daga. Á morgun er búist við að niðurstaða þeirrar greiningar liggi fyrir.

Margþætt ferli kvikuhreyfinga stendur yfir á Reykjanesskaga, túlkun á aflögunar- og skjálftagögnum benda til þess að kvikusöfnun á dýpi sé á nokkrum afmörkuðum svæðunum sem hafa viðtæk áhrif á skaganum öllum.

Hér má sjá 8 klst lausnir fyrir cGNSS stöðina THOB - Þorbjörn. Nýjasti mælipunktur er síðan kl. 8:00 í morgun, 29. október.

Uppfært 28. október kl: 13:30

Nýjustu GPS gögn og InSAR mynd unnin úr gervitunglagögnum frá því síðdegis í gær sýna skýr merki um landris nærri Svartsengi. Landris virðist hafa hafist í gær, 27. október og bendir til aukins þrýstings, líklegast vegna kvikuinnskots á dýpi. Miðja landrissins er um 1,5 km norðvestan við Þorbjörn, nærri Bláa lóninu. Árin 2020 og 2022, mældist einnig landris á sama svæði. Þetta er í fimmta sinn síðan 2020 sem landris mælist þar. Fyrsta mat á hraða landrissins sem er í gangi núna er að það sé hraðara en áður. Að svo stöddu er ekki merki um að kvika færist nær yfirborði, aðstæður geta hins vegar breyst á skömmum tíma. Sprunguhreyfingar vegna gikkskjálfta nærri og austan Svartsengis gætu mögulega gert kvikunni kleift að færast grynnra í skorpunni.

Síðustu aflögunargögn frá Reykjanesskaga sýna að margþætt ferli kvikuhreyfinga stendur yfir í jarðskorpunni. Þessi ferli hafa áhrif á stóru svæði, þar á meðal Fagradalsfjall (þar sem þensla heldur áfram - síðan í ágúst 2023), svæði austan Festarfjalls (þar sem aflögun virðist hafa stöðvast) og á síðasta sólarhring sýna gögn landris nærri Svartsengi.

Yfir 7000 jarðskjálftar hafa mælst í jarðskjálftahrinu sem hófst 25. október norðan við Grindavík. Hrinan stendur enn yfir þótt aðeins hafi dregið úr virkninni. Þrátt fyrir það eru enn líkur á að jarðskjálftar finnist á svæðinu.

Líkanareikningar verða gerðir í dag til að reyna að áætla dýpi og stærð innskotsins norðvestan við Þorbjörn. Ný gervitunglagögn verða aðgengileg annað kvöld og túlkun á þeim á fyrripart mánudags (30. október). Þau gögn ættu að gefa aukna innsýn í kvikuhreyfingar og aflögun á Reykjanesskaga.

Aflögun frá 26.okt kl 05:21 UTC til 28.okt kl 05:21 UTC. Gervitunglagögn fengin í samstarfi við ICEYE (https://www.iceye.com/).

Uppfært 27. október kl 14:00

Jarðskjálftahrinan norðan við Grindavík heldur áfram og hafa um 1000 jarðskjálftar mælst frá miðnætti. Frá því að hrinan hófst þann 24. október hafa um 5800 skjálftar mælst. Skjálfti af stærð M4,0 varð kl. 04:02 í nótt um 2 km norðan við Grindavík. Skjálftavirknin er talin vera afleiðing spennubreytinga vegna aflögunar á Reykjanesskaga síðustu ár. 

Nýjustu cGPS gögnin staðfesta aflögun sem mældist í gær austan Festarfjalls. Samtals lárétt hreyfing sem  mælst hefur á FEFC stöðinni nær núna 2 cm. Í dag mælist þenslan líka á annarri stöð, Selatöngum, austan við FEFC stöðina. InSAR mynd unnin úr gervitunglagögnum frá 26-27 okt. sýnir engin merki um aflögun á þessu svæði, þó hreyfing á cGPS stöðvum á sama tímabili var um 1 cm, sem er líklega of litil til að sjást á gervitunglamynd. cGPS stöðvar í kringum og norðan við Gindavík sýna ekki markverðar breytingar.

Færslur á GPS stöðinni FEFC austan Festarfjalls. Bláa lóðrétta línan markar upphaf kvikuinnskots í júlí 2023 og rauða línan upphaf eldgoss 10. júlí 2023. Nýjustu gagnapunktar sýna færslur upp og í suðaustur.

GPS stöðvar á Reykjanesskaga. Stöðvarnar Festarfjall (FEFC) og Selatangar (STAN), austan Festarfjalls hafa sýnt færslur

Uppfært: 26. október kl 15:00

Jarðskjálftahrinan sem hófst 24. október heldur áfram. Tæplega 4000 skjálftar hafa mælst á Reykjanesskaganum og þar af 14 yfir M3,0 að stærð. Mesta virknin hefur verið frá Stóra-Skógsfelli í norðaustri að Eldvörpum. Skjálftarnir eru á 2-6 km dýpi. Stærsti skjálftinn mældist 25. október kl 8:18 og var M4,5 að stærð. Vísindafólk Veðurstofunnar telur að skjálftarnir séu gikkskjálftar vegna áframhaldandi þenslu á töluverðu dýpi undir Fagradalsfjalli sem er í gangi síðan goslok sumarið 2023. Það er að segja afleiðing spennubreytinga vegna þenslu við Fagradalsfjall. Búast má við áframhaldandi skjálftavirkni næstu daga. Til lengri tíma gæti áframhaldandi söfnun kviku undir Fagradalsfjalli valdið frekari skjálftavirkni á Reykjanesskaga.

Aflögunarmælingar við Svartsengi og Grindavík sýna engar breytingar í tengslum við jarðskjálftahrinuna norðan við Grindavík. GPS mælingar á stöðinni FEFC, austan við Festarfjall, sýna færslu til suðausturs. Þessar mælingar gætu bent til þess að kvika sé til staðar á dýpi suðvestur af kvikuinnskotum sem myndast hafa í norðaustur-suðvestur stefnu undir Fagradalsfjalli síðan 2021. Starfsfólk Veðurstofunnar heldur áfram að vakta svæðið mjög náið og túlka nýjustu gögn þegar þau berast. Beðið er eftir InSAR gervitunglagögnum sem ættu að gefa heildstæðari mynd af aflögun á svæðinu.

Yfirfarnir gikkskálftar frá 20.-26. október.

Skrifað: 25. október 

Öflug jarðskjálftahrina hófst í nótt skammt norðan við Grindavík. Yfir eitt þúsund jarðskjálftar hafa mælst á svæðinu frá miðnætti og heldur virknin enn áfram. Tveir stærstu skjálftarnir voru 3,9 að stærð kl. 5:35 og 4,5 að stærð kl. 8:18. Báðir skjálftarnir urðu á um 5 km dýpi. Nýjustu aflögunargögn frá nokkrum mælistöðvum nærri Grindavík sýna ekki markverðar breytingar tengdar þessarri skjálftahrinu. Miðað við aðgengileg gögn er líklegast að  skjálftavirknin sé afleiðing spennubreytinga vegna aflögunar á Reykjanesskaga síðustu ár.  Óvíst er að um sé að ræða kvikuinnskot undir svæðinu við Þorbjörn nærri Grindavík, en staðan getur breyst hvenær sem er og virknin þróast með skömmum fyrirvara, frá klukkustundum til daga. En eins og áður hefur verið fjallað um er landris í gangi á svæðinu í kringum Fagradalsfjall, sjá nýlega frétt.

Starfsfólk Veðurstofunnar heldur áfram að vakta svæðið mjög náið og túlka nýjustu gögn þegar þau berast. 

Ríkislögreglustjóri í samráði við lögreglustjórann á Suðurnesjum hefur lýst yfir óvissustigi Almannavarna vegna jarðskjálftahrinunnar

Hér má sjá 8 klst lausnir fyrir cGNSS stöðina THOB - Þorbjörn. Nýjasti mælipunktur er síðan kl. 8:00 í morgun.

Yfirfarnir jarðskjálftar frá miðnætti til hádegis 25. október.

Sjálfvirkar staðsetningar jarðskjálfta frá miðnætti til hádegis 25. október.